Hukukumuzda en çok dava konusu edilen taleplerden biri de manevi tazminat davalarıdır. Bu istemler, başlı başına bağımsız bir dava olarak açılabileceği gibi maddi tazminatla birlikte de talep edilebilir. Tanım olarak manevi tazminat; bir kimsenin kişilik haklarına yönelik haksız, kusurlu ve hukuka aykırı bir eylem sonucunda maruz kaldığı elem, acı, üzüntü gibi duygusal zararların, para ile telafi edilmesi amacını taşır. Bu tazminat bir anlamda mağdurun ruhsal dengesinin yeniden sağlanmasına katkıda bulunmayı hedefler.
Kusurlu eylemin illa suç teşkil etmesine gerek yoktur. Örneğin bir belediyenin yanlı bir şekilde verdiği ruhsat sonucunda komşu kişinin yaşam kalitesi bozulabilir ve bu da manevi tazminat davasına konu olabilir. Dolayısıyla bu davalarda eylemin niteliği çok geniş bir yelpazeyi kapsayabilir.
1- Manevi Tazminat Miktarları Neye Göre Hesaplanır?
Hâkim, manevi tazminat miktarını belirlerken; olayın niteliğini, tarafların sosyal ve ekonomik durumunu, davalının kusur oranını ve mağdurun yaşadığı manevi yıkımı dikkate alır. Yargıtay kararlarına göre, manevi tazminatın amacı, mağdura \”bir nebze de olsa huzur sağlamak\” olup, zenginleşme aracı olarak değerlendirilmemelidir.
Yargıtay 4. Hukuk Dairesi, 2019/2143 E., 2021/3124 K.: \”Manevi tazminatın amacı, zarar görenin duyduğu acının hafifletilmesi olup, hükmedilecek miktar olayın özelliklerine göre makul ve ölçülü olmalıdır.\”
2- Davalının Çok Zengin Olması Tazminat Miktarını Artırır mı?
Genel kural, manevi tazminat ile zenginleşme sağlanmamasıdır. Bu nedenle davalının mali gücü, tazminat miktarının ölçüsünü artıran tek başına bir unsur değildir. Yine de Yargıtay, bazı kararlarında davalının ekonomik durumunun da göz önüne alınabileceğini kabul etmiştir. Fakat bu değerlendirme, tazminatın asıl amacını gölgede bırakmamalıdır.
3- Davacının Maddi Durumu Tazminatı Etkiler mi?
Davacının da zengin olması, tazminatın miktarını azaltmaz. Çünkü amaç, zenginlik değil; acı, elem ve ıstırabın giderilmesidir. Yine de tarafların ekonomik seviyeleri arasındaki denge gözetilerek hakkaniyete uygun bir karar verilmesi gerekir.
Yargıtay 13. Hukuk Dairesi, 2018/3857 E., 2019/5263 K.: \”Manevi tazminatın belirlenmesinde, tarafların ekonomik gücü ile zarar görenin kişilik haklarının ihlal edilme derecesi bir bütün olarak değerlendirilmelidir.\”
4- Manevi Tazminat Tek Başına Dava Konusu Yapılabilir mi?
Evet, tek başına manevi tazminat davası açılabilir. Bu tür davalar genellikle saldırıya uğrayan kişilik haklarının korunması amacını taşır. Örneğin hakaret, tehdit, özel hayatın gizliliğinin ihlali, kişisel verilerin yasa dışı kullanımı gibi hallerde sadece manevi tazminat talebiyle dava açmak mümkündür.
5- Hakkaniyeti Aşan Miktarda Tazminat Talep Etmek Sorun Yaratır mı?
Evet. Her ne kadar manevi tazminat davaları nispi harca tabi değilse de, abartılı rakamlar talep etmek, mahkeme tarafından kötü niyetli davranış olarak yorumlanabilir. Bu durumda mahkeme, tazminat miktarını düşürebilir veya davayı reddedebilir. Tazminat taleplerinde ölçülülük ilkesi gözetilmelidir.
6- Manevi Tazminat Davası Açmak İçin Avukat Zorunlu mudur?
Hayır. Her vatandaş kendi adına dava açabilir. Ancak özellikle özel hukuk alanında, bu tür davaların karmaşık usul kuralları ve teknik ayrıntıları içerdiği unutulmamalıdır. Davanın bir avukat yardımıyla yürütülmesi, hak kayıplarını önlemek açısından son derece önemlidir.
Yargıtay 3. Hukuk Dairesi, 2020/2954 E., 2021/4879 K.: \”Usul hükümlerine aykırı biçimde yürütülen bir dava, esasa girilmeden reddedilebilir. Bu nedenle hak arama yollarının uzman kişilerce yürütülmesi, adaletin tesisi için önemlidir.\”
7- İzmir’de Manevi Tazminat Davası Avukatı Bulmak Mümkün mü?
Evet. İzmir’de özel hukuk alanında çalışan birçok avukat, manevi tazminat davalarında müvekkillerine etkin hukuki destek sağlamaktadır. Bu alanda uzmanlaşma teknik olarak zorunlu olmasa da, tecrübeli bir avukat ile çalışmak, davanın doğru strateji ile yürütülmesini sağlar. Hukuki bilgi kadar mesleki disiplin ve dava pratiği de önemlidir.
Manevi tazminat, mağdurun yaşadığı manevi zararı bir ölçüde telafi etmeyi amaçlar. Ancak tazminatın amacı zenginleşme değil, dengelemedir. Hâkim; tarafların durumunu, olayın ağırlığını ve sosyal koşulları dikkate alarak hakkaniyetli bir karar verir. Dolayısıyla bu tür davalarda hukuki bilgi ve tecrübe büyük önem taşır. Avukat yardımıyla hareket etmek, gerek dilekçelerin gerekse taleplerin yerinde ve güçlü bir temele oturtulmasına katkı sağlar. Unutulmamalıdır ki yanlış strateji, sadece tazminatın reddine değil, bazen telafisi imkânsız hak kayıplarına da yol açabilir.
