Kadına Yönelik Şiddet: Türleri, Nedenleri ve Hukuki Koruma Yolları

Giriş: Kadına Yönelik Şiddetin Toplumsal Gerçekliği

Kadına yönelik şiddet, ne yazık ki tarih boyunca varlığını koruyan ve günümüzde de tüm toplumlarda farklı biçimlerde karşımıza çıkan ağır bir insan hakkı ihlalidir. Kadınların fiziksel, psikolojik, ekonomik ya da sözel istismara uğraması; sadece bireysel değil, aynı zamanda yapısal bir sorun olarak da ele alınmalıdır.

Modern çağda da sıklıkla karşılaşılan kadına şiddet olaylarının önemli bir bölümü, kadınların birlikte oldukları erkekler tarafından uygulanmaktadır. Bu durum, şiddetin sadece rastlantısal bir sapkınlık değil; aile yapısı, toplumsal değerler ve cinsiyet eşitsizliğiyle bağlantılı derin bir sorun olduğunu ortaya koymaktadır.

Kadına Şiddetin Görmezden Gelinmesi: Toplumsal Tutumlar

Tarihin farklı dönemlerinde, kadınların uğradığı şiddetin ‘aile içi mesele’ olarak görülmesi yaygın bir anlayıştır. Bu anlayış, mağdur kadınların korunmasını ve faillerin cezalandırılmasını engelleyen başlıca faktörlerden biridir. Bu türden yaklaşımlar, şiddeti meşrulaştırmasa da toplumsal olarak tolere edilen bir olguya dönüştürmüştür.

Akademik ve Medyatik Gelişim

Uzun yıllar boyunca bilimsel çevreler tarafından göz ardı edilen kadına şiddet konusu, son 30 yılda ciddi akademik çalışmalarla ele alınmaya başlanmıştır. Özellikle toplum bilimciler ve feminist araştırmacılar, kadına yönelik şiddetin sebepleri, türleri ve çözüm yolları üzerine çok sayıda saha araştırması gerçekleştirmiştir.

Aynı zamanda kitle iletişim araçlarının yaygınlaşması, mağdurların yaşadıkları trajik olayları kamuoyuyla paylaşmalarına olanak tanımış ve bu durum sosyal farkındalığı ciddi ölçüde artırmıştır. Kadın örgütlerinin, sivil toplum kuruluşlarının ve feminist hareketlerin bu konuda yürüttükleri faaliyetler, hukuki mekanizmaların harekete geçmesini kolaylaştırmıştır.

Kadına Yönelik Şiddet Türleri

Kadına yönelik şiddet yalnızca fiziksel saldırılarla sınırlı değildir. Aşağıda detaylandırılan farklı şiddet türleri, kadınların yaşam kalitesini düşüren ve temel haklarını ihlal eden eylemleri kapsamaktadır.

1. Psikolojik (Duygusal) Şiddet

Kadının duygusal olarak aşağılanması, hor görülmesi, tehdit edilmesi, küçümsenmesi ve sevgi ya da destekten yoksun bırakılması psikolojik şiddet kapsamına girer. Örneğin, eşinin sürekli yetersiz olduğunu söylemek, ailesini aşağılama ya da dış görünüşüyle ilgili aşağılayıcı yorumlar yapmak psikolojik şiddet örneklerindendir.

2. Sözel Şiddet

Sözel şiddet, kadına karşı kullanılan sözlerin, tehdit, aşağılama, hakaret ya da kontrol amacıyla yöneltilmesidir. Kadının kişisel değerlerine, inançlarına veya mahremiyetine yönelik aşağılayıcı ifadeler bu kategoriye dahildir. Sözel şiddet genellikle psikolojik şiddetle iç içe ilerler.

3. Ekonomik Şiddet

Kadının ekonomik özgürlüğünün kısıtlanması ya da ortadan kaldırılması da bir şiddet türüdür. Kadının çalışmasına izin verilmemesi, kazancına el konulması, ekonomik ihtiyaçlarının karşılanmaması, eşit paylaşımın reddi gibi durumlar ekonomik şiddet kapsamına girer.

4. Fiziksel Şiddet

Fiziksel şiddet, bireyin beden bütünlüğüne yönelik doğrudan saldırıyı ifade eder. Tokat atmak, itmek, yumruklamak, boğazını sıkmak, saçını çekmek gibi eylemler fiziksel şiddetin örnekleridir. Türkiye’de kadınların maruz kaldığı en yaygın şiddet biçimi ne yazık ki fiziksel şiddettir.

5. Cinsel Şiddet (Eklenmiştir)

Kadının rızası olmaksızın cinsel ilişkiye zorlanması, doğum kontrol yöntemlerinin engellenmesi, cinsel yönden aşağılama ya da tehdit etme gibi eylemler cinsel şiddet kapsamına girer. Evlilik içi tecavüz, Türk hukukunda da suç olarak kabul edilmiştir.

Şiddete Maruz Kalan Kadınların Başvurabileceği Hukuki Yollar

Şiddet mağduru kadınların başvurabilecekleri çok sayıda hukuki ve idari mekanizma mevcuttur. Bu yolların hızlı ve etkili şekilde kullanılabilmesi için bilinçli hareket edilmesi şarttır.

1. Kolluk Kuvvetlerine Başvuru

Kadın, şiddet gördüğü anda ya da tehdit altında olduğunu düşündüğü herhangi bir durumda, en yakındaki polis karakoluna ya da jandarma komutanlığına başvurabilir. Kolluk kuvvetleri, 6284 sayılı Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun çerçevesinde gerekli tedbirleri almakla yükümlüdür.

2. Savcılığa Suç Duyurusu

Kadın doğrudan Cumhuriyet Başsavcılığı’na dilekçe vererek suç duyurusunda bulunabilir. Savcılık, delil toplama, tanık dinleme ve gerektiğinde koruma tedbiri alınması gibi süreçleri başlatır. Gerektiğinde fail hakkında ceza davası açılır.

3. Aile Mahkemesinden Koruma Kararı Talebi

6284 sayılı kanun gereği, kadınlar şiddet mağduru olmadan da tedbir kararı aldırabilir. Mahkemeden alınabilecek önleyici ve koruyucu tedbirler:

• Şiddet uygulayanın evden uzaklaştırılması
• Kadına ve çocuklara yaklaşmama kararı
• İletişim araçlarıyla rahatsız etmeme yasağı
• Geçici maddi destek sağlanması
• Gerekirse kimlik ve adres değişikliği

4. Barolardan ve Kadın Hakları Merkezlerinden Yardım

Şiddet mağduru olan ancak ekonomik durumu iyi olmayan kadınlar, bulundukları ildeki baroya başvurarak adli yardım talep edebilir. Kadın Hakları Merkezleri ve STK’lar da bu süreçte ücretsiz danışmanlık ve psikolojik destek sunar.

5. Avukat Aracılığıyla Başvuru

Kadının doğrudan bir ceza avukatı ile iletişime geçmesi hâlinde, tüm başvuru ve dava süreçleri daha hızlı ve sistemli biçimde yürütülür. Avukat, kadının yasal haklarını korur ve faile karşı etkili bir savunma stratejisi geliştirir.

Sonuç

Kadına yönelik şiddet sadece bireysel bir sorun değil, aynı zamanda sosyal, ekonomik ve kültürel boyutları olan karmaşık bir meseledir. Fiziksel ya da sözel her türlü istismar, insanlık onuruna aykırıdır ve hukuk düzeni tarafından da cezai yaptırıma tabi tutulmuştur. Şiddete maruz kalan kadınlar, vakit kaybetmeden hukuki yolları kullanmalı; kamu kurumları, sivil toplum ve avukatlar bu süreçte kadının yanında durmalıdır.

Unutulmamalıdır ki, şiddet karşısında sessizlik, faile cesaret verir. Bu nedenle farkındalık, bilinç ve dayanışma; kadına yönelik şiddetin sona erdirilmesinin en güçlü aracıdır.