Tefecilik Suçu: TCK m. 241’e Göre Detaylı Değerlendirme

1. Tefecilik Suçunun Kanuni Dayanağı

Türk Ceza Kanunu’nun Dokuzuncu Bölümünde yer alan madde 241, tefecilik suçunu “Ekonomi, Sanayi ve Ticarete İlişkin Suçlar” kapsamında düzenler:

TCK m. 241:
“Kazanç elde etmek amacıyla başkasına ödünç para veren kişi, iki yıldan altı yıla kadar hapis ve beş yüz günden beş bin güne kadar adlî para cezası ile cezalandırılır.”

Buradaki kritik unsur, çıkar sağlama niyetidir. Faiz oranı yüksek veya düşük olsa bile bu amaç varsa suç oluşur. Ödeme gerçekleşmese bile menfaat beklentisi suçun oluşması için yeterlidir.

Örnek:
Bir kişi, 10.000 TL verip 11.000 TL olarak geri alma niyeti taşıyorsa, geri ödeme gerçekleşmese dahi tefecilik suçunu işlemiş olur.

2. Örgütlü Tefecilik – TCK m. 241/2

Eğer kişi bu suçu bir örgüt faaliyeti çerçevesinde işlerse, TCK m. 241/2 gereği cezası bir kat artırılır. Buradaki örgüt yapısı, TCK m. 220 ve devamında açıkça tanımlanır.

Bu durumda yargı mercileri, hem tefecilik hem de örgüt üyeliği suçundan ayrı ayrı ceza verir. Özellikle belirtmek gerekir ki bu iki suç arasında fikri içtima uygulanmaz.

Yargıtay 6. CD, 2017/2641 E., 2018/3212 K.:
“Suç örgütü kapsamında yürütülen tefecilik eylemlerinde, fail her iki suçtan da mahkûm edilmelidir.”

3. Tefecilik Suçunda Mağdur Kimdir?

Genel kanının aksine, tefecilik suçunun mağduru borç alan kişi değildir. Hukuki olarak mağduriyet devlete, yani Gelir İdaresi Başkanlığı’na aittir.

Borç alan kişi yalnızca eyleme konu olan sürece katılan pasif faildir.
Bu kişi şikâyetçi olsa dahi duruşmada müşteki sıfatıyla yer alamaz.
Ayrıca avukatı da vekâlet ücretine hak kazanamaz.

4. Zincirleme Suç Uygulaması

Yargıtay’ın yerleşik kararlarına göre, bir kişi birden fazla kişiye faizle para verdiğinde zincirleme suç hükümleri uygulanır. Özellikle bu kapsamda:

• Her işlem ayrı suç sayılmaz.

• Tek ceza verilir.

• Ancak TCK m. 43 uyarınca artırıma gidilir.

Bu nedenle üç kişiye tefe veren ile otuz kişiye veren aynı temel suçtan sorumlu tutulur.

Yargıtay 6. CD, 2020/14698 E., 2021/10854 K.:
“Failin farklı zamanlarda birçok kişiye faizle para vermesi zincirleme suç oluşturur. Bu nedenle artırımlı ceza uygulanmalıdır.”

5. Şikâyet Hakkı ve Cezada İndirim

Tefecilik suçu, şikâyete bağlı suçlardan biri değildir. Cumhuriyet savcılığı doğrudan soruşturma başlatabilir. Başvuruyu Gelir İdaresi veya mağdur kişi yapabilir.

Ayrıca faizin iadesi gibi zarar giderme halleri mahkeme tarafından takdiri indirim nedeni olarak değerlendirilir. Her ne kadar bu durum doğrudan kanuni bir düzenlemeye dayanmasa da uygulamada sıklıkla görülür.

6. Tefecilik Suçunda İspat Yükü

Sanıklar çoğunlukla savunmalarında parayı “ticari ilişki” veya “alışveriş” kapsamında verdiklerini ileri sürer. Ancak bazı durumlarda bu savunmalar inandırıcı bulunmaz.

Özellikle kişi tanımadığı bir bireye büyük meblağlı borç verdiyse, bu iddiayı somut belgelerle desteklemesi gerekir.
Senet, sözleşme, fatura veya banka dekontları ispat yükünü yerine getirmek açısından önemlidir.

Yargıtay 11. CD, 2016/8767 E., 2018/2349 K.:
“Olağan dışı borç ilişkilerinde tefecilik karinesi doğar. Bu karineyi ancak somut belgeyle çürütmek mümkündür.”

7. Suç Tarihi ve Zamanaşımı Süresi

Tefecilik suçuna genel dava zamanaşımı süresi olan 8 yıl uygulanır.
Bu sürenin başlangıcı, borcun verildiği tarih olarak kabul edilir.
Senet tarihi yalnızca delil niteliği taşır.
Ayrıca, borcun geri ödenip ödenmediği suçun oluşumuna etki etmez.

8. Savunma Stratejisi ve Avukat Seçimi

Tefecilik, katalog suçlar arasında yer alır ve bu nedenle mahkemeler soruşturma aşamasında bile tutuklama kararı verebilir. Bu durum, etkili ve belgeli bir savunmayı zorunlu kılar.

Sanık, borcun ticari gerekçelerle verildiğini iddia ediyorsa, bu iddiayı somut belgelerle ispat etmelidir.
İzmir gibi büyükşehirlerde bu suçtan açılan dava sayısı oldukça yüksektir. Bu nedenle tecrübeli bir ceza avukatı ile çalışmak büyük avantaj sağlar.

Hazırlayan:
Av. Ramazan Sertan SAFSÖZ