4857 sayılı İş Kanunu’nun 25. maddesi, işverene belirli şartlar altında haklı nedenle derhal fesih hakkı tanır. Bu fesih hakkı kapsamında, işçinin sözleşmeye, ahlaka ve işyeri düzenine aykırı davranışları değerlendirilmektedir. Fesih, kıdem ve ihbar tazminatına hak kazanılmaksızın gerçekleştirilebilir. İşverenin bu hakkını kullanabilmesi için işçinin davranışlarının yasa ve yargı kararları çerçevesinde değerlendirilmesi gerekir.
1. İşçinin İşvereni Yanıltması
İşe giriş sırasında sunulan özgeçmişteki bilgilerin yanlış olması, sahte belge kullanımı veya niteliklerin gerçeği yansıtmaması durumunda işveren, iş sözleşmesini haklı nedenle feshedebilir.
Yargıtay 9. HD, 2014/24785 E., 2015/3234 K.: “İşe girişte diploması olmadığı halde sahte belge ibraz eden işçinin iş sözleşmesinin haklı nedenle feshi yerindedir.”
2. Şerefe ve Namusa Dokunan Davranışlar
İşçinin, işverene veya aile bireylerine karşı onur kırıcı söz ve eylemlerde bulunması da fesih sebebidir. Bu davranışların sosyal medya veya mesajlaşma uygulamaları üzerinden yapılması da sonucu değiştirmez.
Yargıtay 22. HD, 2016/12121 E., 2017/7435 K.: “İşveren hakkında aşağılayıcı sözler sarf eden işçinin sözleşmesinin haklı nedenle feshi usule uygundur.”
3. Cinsel Taciz ve Cinsel İma İçeren Eylemler
İşyerinde başka bir çalışana yönelik istenmeyen fiziksel ya da sözel yakınlaşma, taciz kapsamında değerlendirilir. Bu durumda işveren derhal fesih hakkına sahiptir.
Yargıtay 9. HD, 2015/14451 E., 2016/17234 K.: “İş arkadaşına cinsel içerikli mesaj atan işçinin iş sözleşmesinin haklı nedenle feshi yerindedir.”
4. Fiziksel veya Sözlü Sataşma
İşyerinde huzuru bozan, başka çalışanlara saldırgan ya da küçültücü şekilde davranan işçi, işverenin haklı fesih hakkını doğurur.
Yargıtay 22. HD, 2017/21943 E., 2018/1512 K.: “İş arkadaşını tehdit eden ve sözlü sataşmada bulunan işçinin feshi, ahlak kurallarına aykırılık nedeniyle geçerlidir.”
5. Güven ve Sadakat İhlali
İşveren ile işçi arasındaki temel ilişki güven esasına dayanır. İşçinin işverenin güvenini sarsacak şekilde davranması, örneğin meslek sırrı ifşa etmesi veya işyerini kötülemesi, haklı fesih nedenidir.
Yargıtay 9. HD, 2016/32712 E., 2018/6540 K.: “İşverene ait bilgileri üçüncü kişilere aktaran işçinin iş akdinin feshi haklıdır.”
6. İşyerinde Suç İşlenmesi
İşyerinde suç teşkil eden bir eylemde bulunulması ve bu fiilin en az 7 gün hapis cezası gerektirmesi durumunda, işveren haklı nedenle fesih yapabilir. Suçun işyeriyle bağlantılı olması şarttır.
Yargıtay 9. HD, 2015/20754 E., 2016/22073 K.: “İşyeri deposundan hırsızlık yaptığı tespit edilen işçinin iş sözleşmesinin haklı nedenle feshi geçerlidir.”
7. Devamsızlık
İşçinin, işverene bilgi vermeksizin ve haklı bir sebep olmaksızın belirli sürelerle işe gelmemesi de haklı fesih sebebidir. Bu süreler İş Kanunu m. 25/II-g’de açıkça belirtilmiştir:
- Ard arda 2 iş günü,
- 1 ayda 2 defa tatil gününden sonraki iş günü,
- 1 ayda toplam 3 iş günü.
Yargıtay 9. HD, 2014/18453 E., 2015/8944 K.: “İşe üç gün mazeretsiz gelmeyen işçinin iş akdinin feshi haklı nedene dayanır.”
8. Görevi Yapmamakta Israr Etmek
İşçinin, tanımlanmış görevlerini bildiği hâlde, makul gerekçeler sunmadan ısrarla yerine getirmemesi halinde işverenin fesih hakkı doğar. Tekrar eden ve belgelenmiş uyarılar bu konuda önemlidir.
Yargıtay 22. HD, 2018/3250 E., 2019/1547 K.: “İşverence verilen işi defalarca yapmayan işçinin iş sözleşmesi haklı nedenle feshedilebilir.”
9. İş Güvenliği Kurallarına Aykırı Davranmak
İş güvenliği kurallarına uymamak, bu nedenle hem kendisine hem de diğer çalışanlara zarar verilmesine neden olmak, işverenin bildirimsiz fesih hakkını doğurur.
Yargıtay 9. HD, 2017/5453 E., 2018/13412 K.: “Kişisel koruyucu ekipmanları kullanmayan ve iş güvenliği talimatlarına aykırı davranan işçinin iş akdi haklı nedenle feshedilmiştir.”
10. İşverene veya Aile Bireylerine Hakaret
İşçinin işverenin şahsına ya da aile bireylerine karşı küçük düşürücü, hakaret içeren ifadelerde bulunması veya sosyal medya üzerinden bu yönde paylaşım yapması haklı fesih nedenidir.
Yargıtay 22. HD, 2019/11674 E., 2020/4135 K.: “İşverenin ailesine hakaret içeren mesajlar atan işçinin iş sözleşmesinin feshi yerindedir.”
İşverenin haklı nedenle fesih hakkını kullanabilmesi için her bir durumun belgelendirilmesi, objektif şekilde değerlendirilmesi ve yasa ile uyumlu gerekçelerle yapılması gerekir. Hatalı şekilde yapılan fesihlerde işçi tazminat davası açabilir. Bu nedenle işverenlerin disiplin sürecini hukuka uygun yürütmeleri büyük önem taşır.
