İşçi-işveren ilişkilerinde sıklıkla karşılaşılan uyuşmazlıklardan biri de kötü niyet tazminatıdır. Özellikle işçinin iş güvencesi kapsamında olmaması durumunda, işverenin iş akdini kötü niyetli olarak feshetmesi halinde gündeme gelen bu tazminat türü, işçiyi koruyucu bir işlev taşır. Bu yazıda kötü niyet tazminatına ilişkin tüm detaylar, Yargıtay kararları ışığında açıklanmaktadır.
Kötü Niyet Tazminatı Nedir?
Kötü niyet tazminatı, belirsiz süreli iş sözleşmesi ile çalışan bir işçinin iş akdinin işveren tarafından kötü niyetle feshedilmesi halinde ödenmesi gereken özel bir tazminattır. 4857 sayılı İş Kanunu’nun 17. maddesinde düzenlenmiştir. İşverenin kötü niyetli fesih yaptığı hallerde, işçinin zarara uğraması gerekmeksizin bu tazminat hükmedilir. Maddi nitelikte bir tazminattır, manevi tazminatla karıştırılmamalıdır.
Kötü Niyet Ne Demektir?
Kötü niyet; işverenin, iş akdini iş hukuku ilkelerine aykırı, keyfi, ayrımcı veya anayasal hakları kullanmayı engelleyici şekilde sona erdirmesidir. Aşağıdaki durumlarda kötü niyetli fesih kabul edilir:
- İşçinin sendika üyeliği nedeniyle işten çıkarılması
- Doğum veya süt izni gibi yasal hakların kullanılması
- İşverenin şikayet edilmesi ya da dava edilmesi
- Cinsiyet, etnik kimlik veya siyasi görüşe dayalı fesih
Yargıtay 9. HD, 2016/32537 E., 2019/150 K.: Sendika üyeliği nedeniyle işten çıkarılan işçiye, iş güvencesi dışında olsa bile kötü niyet tazminatı ödenmelidir.
Kimler Kötü Niyet Tazminatı Talep Edebilir?
İş güvencesi kapsamı dışında kalan işçiler kötü niyet tazminatı talep edebilir. İş Kanunu’nun 18. maddesine göre, 30’dan az çalışanı olan işyerlerinde görevli işçiler iş güvencesine tabi değildir. Ancak işverenin kötü niyetli feshi söz konusuysa bu işçiler kötü niyet tazminatı talep edebilir.
Yargıtay 7. HD, 2018/14288 E., 2020/2891 K.: İş güvencesi kapsamında olmayan işçinin kötü niyetli fesihe karşı korunması gerekir.
Şartlar Nelerdir?
- İşçi belirsiz süreli iş sözleşmesiyle çalışmalıdır.
- İşçi iş güvencesi kapsamında olmamalıdır (30’dan az çalışan, 6 aydan az kıdem).
- Fesih kötü niyetli gerekçelere dayanmalıdır.
Hangi Hallerde Kötü Niyetli Fesih Sayılır?
- Hamilelik nedeniyle işten çıkarılma
- İşverenin usulsüz davranışlarını şikayet etme
- Sendikal faaliyetlere katılma
- İşverene karşı tanıklık yapma
Yargıtay 9. HD, 2014/15552 E., 2015/27329 K.: Doğum sonrası ücretsiz izin talebinde bulunan kadın işçinin iş akdinin feshi kötü niyetli fesihtir.
Kötü Niyet Tazminatının Miktarı Nasıl Hesaplanır?
Kötü niyet tazminatı, işçinin ihbar süresinin üç katı kadar brüt ücret üzerinden hesaplanır:
- 6 aydan az çalışan → 2 hafta ihbar → 6 haftalık kötü niyet tazminatı
- 6 ay – 1,5 yıl → 4 hafta ihbar → 12 haftalık tazminat
- 1,5 yıl – 3 yıl → 6 hafta ihbar → 18 haftalık tazminat
- 3 yıldan fazla → 8 hafta ihbar → 24 haftalık tazminat
Yargıtay 22. HD, 2017/11840 E., 2018/9514 K.: Fesih kötü niyetliyse işverenin üç kat ihbar süresi kadar tazminat ödemesi gerekir.
Hangi Kesintiler Yapılır?
Kötü niyet tazminatı gelir vergisi ve damga vergisine tabidir. Ancak Sosyal Güvenlik primi kesintisine tabi değildir. Çünkü bu tazminat prime esas kazanç niteliği taşımaz.
Zamanaşımı Süresi
Kötü niyet tazminatına ilişkin talepler 5 yıllık zamanaşımı süresine tabidir. Süre, iş sözleşmesinin feshedildiği tarihte başlar.
Sonuç
Kötü niyet tazminatı, iş güvencesinden faydalanamayan işçilere tanınan özel bir koruma mekanizmasıdır. İşverenin keyfi ve ayrımcı şekilde fesih hakkını kullanmasının önüne geçmeyi amaçlar. Bu tür davalarda, Yargıtay kararları ile netleşmiş içtihatlara uygun hareket edilmesi önemlidir. Süreci usul hatası yapmadan yürütmek için uzman bir iş hukuku avukatı ile çalışmak, tazminat hakkının tam ve doğru biçimde elde edilmesini sağlar.
