İş Hukuku uygulamalarında en yaygın şekilde karşılaşılan dava türü kıdem tazminatı alacağı davalarıdır. İşçi ve işveren arasında yaşanan uyuşmazlıkların büyük bir kısmı, iş sözleşmesinin sona ermesiyle birlikte doğan tazminat taleplerinden kaynaklanır. Bu tür uyuşmazlıklarda işçiler kıdem alacaklarını talep ederken, işverenler çoğu zaman ödeme yükümlülüğünü yerine getirmemekte direnç göstermektedir.
İşçinin gerçekten kıdem tazminatına hak kazanıp kazanmadığı; sözleşmenin sona erme biçimi, çalışma süresi ve fesih sebebi gibi birçok unsura bağlıdır. Bu yazıda, işçilerin ve işverenlerin en çok merak ettiği soruları yanıtlıyor ve konuyu Yargıtay kararlarıyla birlikte açıklıyoruz.
1. Kıdem Tazminatına Hak Kazandım mı?
İşyerinde en az bir yıl süreyle çalıştıysanız ve iş akdiniz, kanunen haklı bir sebebe dayanarak sona erdirildiyse kıdem tazminatına hak kazanırsınız. Bu süre aynı işverene ait farklı şubelerde geçen süreleri de kapsar. Ayrıca, işçinin ölümü, askerlik, evlilik, emeklilik gibi özel durumlar da hak doğurur.
Yargıtay 9. HD, 2021/2345 E., 2022/8912 K.: “İşçinin işverenin farklı işyerlerinde geçirdiği süreler birlikte değerlendirilerek kıdem süresi belirlenmelidir.”
2. Haklı Sebep Nedir?
İşçinin kıdem tazminatı alabilmesi için fesih, İş Kanunu’nda belirtilen haklı sebeplerden birine dayanmalıdır. Eğer işçi istifa etmişse, bu istifanın nedeni aşağıdaki durumlardan biri olmalıdır:
- Ücretin zamanında ve eksiksiz ödenmemesi,
- İş yerinde mobbing, hakaret veya cinsel taciz,
- İş sağlığı ve güvenliği önlemlerinin alınmaması,
- Fazla mesai ücretinin ödenmemesi,
- Sözleşmeye aykırı koşullarda çalıştırılma.
İşverenin işçiyi işten çıkarması durumunda da, bu fesih İş Kanunu m. 25/II dışındaki sebeplerle gerçekleşmiş olmalıdır. Örneğin performans düşüklüğü, işletmesel kararlar veya küçülme gibi nedenler geçerli sayılır.
Yargıtay 22. HD, 2018/2453 E., 2019/3610 K.: “İşçinin ücretinin ödenmemesi haklı fesih sebebidir. Bu durumda kıdem tazminatına hak kazanılır.”
3. Ne Kadar Kıdem Tazminatı Alabilirim?
Haklı nedenlerle işten ayrılan veya çıkarılan işçiye, her bir tam yıl için 1 aylık brüt ücret tutarında kıdem tazminatı ödenir. Örneğin 4 yıl 6 ay 12 gün çalışan bir işçiye, yalnızca 4 yıllık kıdem tazminatı ödenir. Küsurat kalan aylar oranlanmaz; ancak bu durum yargılamada tartışmalıdır.
Yargıtay 9. HD, 2017/5432 E., 2018/9431 K.: “Kıdem tazminatı hesabında tam yıl dışındaki süreler dikkate alınmaz. Ancak 1 yıldan fazla çalışılmışsa kıdem süresi kabul edilir.”
4. Kıdem Tazminatım Verilmezse Ne Yapmalıyım?
7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu uyarınca, kıdem tazminatı davası açılmadan önce mutlaka zorunlu arabuluculuk başvurusu yapılmalıdır. Arabuluculuk sürecinde anlaşma sağlanamazsa, taraflar anlaşmazlığı İş Mahkemesi’ne taşıyabilir.
Arabuluculuk başvurusu yapılmadan açılan davalar usulden reddedilir.
5. Arabuluculuk Süreci Etkili midir?
Evet. Arabuluculuk, hızlı, ekonomik ve gizli bir çözüm yoludur. Taraflar uzlaşırsa mahkemeye gitmeye gerek kalmadan alacaklar güvence altına alınabilir. Bu süreçte uzlaşma sağlanırsa, yapılan tutanak ilam niteliğindedir.
Yargıtay 9. HD, 2020/7390 E., 2021/3451 K.: “Taraflarca imzalanan arabuluculuk anlaşma tutanağı ilam niteliğinde olup icra edilebilir.”
6. Başvuruyu Kendim Yapabilir miyim? Avukat Şart mı?
Kıdem tazminatı başvuruları teknik bilgi gerektirir. Özellikle giydirilmiş brüt ücretin hesaplanması, fazla mesai alacaklarının tespiti, yasal faiz hesabı gibi konularda uzmanlık gerekir. Bu nedenle bir iş hukuku avukatıyla çalışmanız hem hak kaybını önler hem de süreci hızlandırır.
İzmir’de kıdem tazminatı davalarına bakan deneyimli avukatlar ile iletişime geçmeniz mümkündür. Avukat desteğiyle yapılan başvurular, hatalı taleplerin önüne geçer.
Haklarınızı Bilmiyorsanız, Hak Kaybedersiniz
Kıdem tazminatı alacağı, işçinin temel sosyal haklarından biridir. Fesih şekliniz, çalışma süreniz ve ücretiniz doğrudan alacağınızı etkiler. Bu nedenle yargılama süreci başlamadan önce uzman yardımı almanız önerilir.
Unutmayın, kıdem tazminatı alacakları için zaman aşımı süresi 5 yıldır. Bu süre dolduğunda dava hakkınızı kaybedersiniz. Hakkınızı zamanında arayın, kayıplarınızı önleyin.
