Geçerli Boşanma Sebepleri Nelerdir?
Boşanma, evlilik birliğinin hukuki olarak sona erdirilmesi anlamına gelir. Türk Medeni Kanunu, evlilik birliğini sonlandırmak isteyen eşlerin boşanabilmesi için geçerli ve hukuken tanınan sebepler sunmalarını şart koşar. Her boşanma talebi mahkemece kabul edilmez; dava dilekçesinde ileri sürülen sebeplerin yasal zemine oturması ve somut delillerle desteklenmesi gerekir.
Bu makalede, Türk Medeni Kanunu’na göre geçerli boşanma sebeplerini hem genel hem de özel sebepler başlığı altında detaylı bir şekilde ele alacağız. Hangi davranışların boşanma sebebi oluşturduğunu, hangi şartlarda mahkemenin boşanmayı kabul edeceğini ve bu süreçte hangi kanıtların etkili olduğunu açıklayacağız.
1. Genel Boşanma Sebebi: Evlilik Birliğinin Temelden Sarsılması
Türk Medeni Kanunu’nun 166. maddesine göre, evlilik birliğinin temelinden sarsılması halinde taraflardan biri boşanma davası açabilir. Halk arasında bu durum sıklıkla “şiddetli geçimsizlik” olarak anılır. Şiddetli geçimsizlik; fiziksel şiddet, ekonomik baskı, duygusal ihmal, güven bunalımı ya da ortak yaşamın sürdürülemeyecek hâle gelmesi gibi nedenlerle ortaya çıkabilir.
Bu tür boşanma davalarında kusur ve ispat büyük önem taşır. Davacı eş, diğer eşin ortak hayatı çekilmez kılacak davranışlarda bulunduğunu somut delillerle ortaya koymalıdır.
2. Özel Boşanma Sebepleri Nelerdir?
Türk Medeni Kanunu’nun 161 ile 165. maddeleri arasında özel boşanma sebepleri düzenlenmiştir. Bu nedenlerden biri mevcutsa ve ispatlanabiliyorsa boşanma kararı verilir. Özel nedenlerin ispatı durumunda ayrıca karşı tarafın kusurlu olup olmamasına da bakılmaz; varlığı ve delillendirilmesi yeterlidir.
2.1. Zina (Aldatma)
TMK m. 161 kapsamında düzenlenmiş olan zina, eşlerden birinin evlilik dışı cinsel ilişki yaşamasıdır. Zina, mutlak boşanma sebebidir. Zina iddiasının ispatı durumunda boşanma kararı verilir.
Zina nedeniyle dava açılacaksa bu durumu öğrenen eşin 6 ay içinde ve her hâlükârda zina fiilinden itibaren 5 yıl içinde dava açması gerekir. Aksi takdirde zamanaşımı oluşur.
2.2. Hayata Kast, Kötü Muamele ve Onur Kırıcı Davranış
TMK m. 162 hükmüne göre, eşlerden biri diğerinin hayatına kast ederse, ağır derecede fiziksel ya da psikolojik şiddet uyguluyorsa veya onurunu zedeleyici davranışlar sergiliyorsa boşanma davası açılabilir.
Bu fiillerin ispatında sağlık raporları, tanık beyanları, mesaj kayıtları gibi deliller etkili olur. Örneğin; eşini sürekli olarak aşağılayan, tehdit eden veya fiziksel zarar veren kişi hakkında açılan dava mahkemece kabul edilir.
2.3. Cürüm İşleme ve Haysiyetsiz Hayat Sürme
TMK m. 163 kapsamında yer alır. Eşlerden biri yüz kızartıcı bir suç işlerse veya toplumca ahlaka aykırı olarak kabul edilen bir yaşam biçimini sürdürürse, diğer eş bu durumu boşanma nedeni yapabilir.
Hırsızlık, dolandırıcılık, uyuşturucu madde kullanımı, kumar bağımlılığı, fuhuş gibi davranışlar bu kapsama girer. Davacı eş, bu durumu ispat etmekle yükümlüdür.
2.4. Terk
TMK m. 164 maddesi terk hâlini düzenler. Eşlerden biri, evlilik birliğinin gereklerini yerine getirmemek üzere ortak konutu terk etmiş ve en az 6 ay süreyle geri dönmemişse, diğer eş boşanma davası açabilir.
Ancak bu davanın açılabilmesi için terk eden eşe mahkeme aracılığıyla eve dönme ihtarı gönderilmesi zorunludur. Bu ihtara rağmen dönüş sağlanmazsa dava açılabilir.
2.5. Akıl Hastalığı
TMK m. 165 akıl hastalığını özel boşanma sebebi olarak tanımlar. Eşlerden birinin akıl hastalığı, evlilik birliğini devam ettirmeyi imkânsız kılacak düzeydeyse ve bu durum resmî sağlık kurulu raporu ile ispatlanırsa boşanma davası açılabilir.
3. Boşanma Sebeplerinde Delil ve İspat Yükümlülüğü
Boşanma davası açan eş, dayandığı boşanma sebebini somut ve geçerli delillerle ispat etmekle yükümlüdür. Delil olarak şunlar kullanılabilir:
- Tanık beyanları,
- Yazılı belgeler (mesaj, e-posta, mektup),
- Fotoğraf ve video kayıtları,
- Ses kayıtları (hukuka uygun olması şartıyla),
- Resmî raporlar (sağlık, emniyet, bilirkişi).
Mahkemeler yalnızca iddiaya dayanarak karar vermez. Delil sunulmadığı hâlde iddialar reddedilir.
4. Kusur Oranı Boşanma Sonuçlarını Etkiler mi?
Evet, kusur oranı yalnızca boşanmanın kabulünü değil, aynı zamanda nafaka, tazminat ve velayet gibi sonuçları da doğrudan etkiler. Ağır kusurlu eş, maddi ve manevi tazminat ödemek zorunda kalabilir. Aynı zamanda çocukların velayeti ağır kusurlu eşe verilmez.
5. Avukat ile Boşanma Davası Açmak Zorunlu mu?
Avukatla boşanma davası açmak yasal olarak zorunlu değildir. Ancak yukarıda yer verdiğimiz özel boşanma sebeplerinin ispatı, delil toplanması ve doğru strateji geliştirilmesi ciddi hukukî bilgi gerektirir. Bu nedenle uzman bir boşanma avukatı ile çalışmak, davanın başarı şansını artırır ve hak kayıplarını önler.
Sonuç
Boşanma süreci yalnızca duygusal bir ayrılık değil, aynı zamanda ciddi bir hukukî mücadeledir. Tarafların boşanmak istemesi yeterli değildir; Türk Medeni Kanunu’na uygun bir boşanma sebebi sunulması şarttır. Bu sebeplerin varlığı, delillerle ispatlandığı takdirde mahkeme boşanmaya karar verir.
İzmir’de boşanma avukatı arayan tarafların, dava sürecinde hak kaybı yaşamamak adına tecrübeli bir aile hukuku avukatı ile çalışmaları önem arz eder.
