21. yüzyılın en belirgin hukuki gelişmelerinden biri, bilişim teknolojilerinin suç tipleri üzerindeki dönüştürücü etkisidir. İnternet ve dijital iletişim altyapıları, hem bireylerin hem de kurumların hayatını kolaylaştırırken, aynı zamanda suç işleme yöntemlerini de çeşitlendirmiştir. Siber suçlar, klasik suç tiplerinden farklı olarak yüksek teknik bilgi, karmaşık delil yapısı ve çoğu zaman uluslararası iş birliği gerektiren yargılama süreçleri ile dikkat çeker.
Bu nedenle, siber suç soruşturmalarında ve kovuşturmalarında, yalnızca ceza hukuku bilgisine değil, aynı zamanda bilişim teknolojileri ve dijital delil analizi konusunda yetkin bir avukatla çalışmak, adil yargılanma hakkının temini ve hak kayıplarının önlenmesi açısından vazgeçilmezdir.
Siber Suçların Hukuki Çerçevesi
Türk hukukunda siber suçlar esas olarak Türk Ceza Kanunu’nun 243 ila 246. maddeleri arasında düzenlenmiştir. Bu maddelerde, bilişim sistemlerine izinsiz erişim, sistemin engellenmesi veya bozulması, verilerin yok edilmesi veya değiştirilmesi, banka ve kredi kartlarının kötüye kullanılması ile yasak cihaz ve programların kullanılması suç olarak tanımlanmıştır. Ayrıca 5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi Hakkında Kanun ve 6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu, siber suçlarla mücadelede tamamlayıcı düzenlemeler getirmektedir. Uluslararası düzeyde ise Budapeşte Siber Suçlar Sözleşmesi gibi çok taraflı anlaşmalar, devletler arası iş birliği mekanizmalarını güçlendirmektedir.
Teknik ve Hukuki Uzmanlığın Kesişim Noktası
Siber suç yargılamalarının en belirgin özelliği, dijital delillerin hem teknik hem de hukuki yönünün bulunmasıdır. Bilişim hukuku alanında uzmanlaşmış avukat, yalnızca kanun maddelerini bilen kişi değil; aynı zamanda dijital verilerin elde edilme, korunma, analiz edilme ve mahkemeye sunulma süreçlerini teknik açıdan da değerlendirebilen profesyoneldir. Bu çift yönlü yetkinlik, şu alanlarda belirleyici rol oynar:
1. Dijital Delillerin Hukuka Uygunluğu
Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 217. maddesi uyarınca, hüküm yalnızca hukuka uygun şekilde elde edilmiş delillere dayanılarak verilebilir. Siber suç dosyalarında, çoğu zaman deliller dijital ortamlardan (sunucular, bilgisayarlar, mobil cihazlar) elde edilir. Bu süreçte adli bilişim standartlarına uyulmamışsa, delil hukuka aykırı sayılabilir. Örneğin, imaj alma işlemi yapılmadan doğrudan cihaz üzerinde inceleme yapılması, delilin bütünlüğünü bozabilir. Bu tür teknik usulsüzlükleri tespit etmek, teknik bilgiye sahip bir avukatın en önemli katkılarından biridir.
2. Teknik Bulguların Hukuki Yorumlanması
Dijital veriler, çoğu zaman teknik raporlar ve karmaşık log kayıtları şeklinde dosyaya girer. Bu verilerin hangi fiile karşılık geldiğini anlamak, ancak teknik okur-yazarlığı olan bir avukat ile mümkündür. Örneğin, bir IP adresinin “dinamik” mi “statik” mi olduğu, failin tespitinde kritik önemdedir. Yanlış yorumlanan bir IP kaydı, masum bir kişinin mahkûmiyetine yol açabilir.
3. Uluslararası Boyutun Yönetimi
Siber suçlarda failin yurtdışında bulunması, verilerin yabancı ülkelerdeki sunucularda depolanması veya eylemin birden fazla ülkenin hukukunu ilgilendirmesi sık rastlanan durumlardır. Bu gibi hâllerde, karşılıklı adli yardımlaşma anlaşmalarının (MLAT) işletilmesi, Interpol kanallarıyla bilgi paylaşımı yapılması ve uluslararası bilişim suçlarıyla ilgili yabancı hukuk sistemlerinin incelenmesi gerekir. Bu sürecin hatasız yürütülmesi, teknik ve hukuki bilgiyi birlikte kullanabilen bir avukatın yetkinliğini gerektirir.
Siber Suçlarda Ceza Avukatının Önemi
Yargıtay Kararlarında Siber Suç ve Avukatın Rolü
Yargıtay’ın siber suçlara ilişkin içtihatları, dijital delillerin değerlendirilmesinde teknik ayrıntıların önemini açıkça ortaya koymaktadır:
- Yargıtay 12. Ceza Dairesi, 2019/11223 E., 2020/6524 K.: Tek başına IP adresi tespitinin mahkûmiyet için yeterli olmayacağı, bu verinin başka delillerle desteklenmesi gerektiği vurgulanmıştır.
- Yargıtay 8. Ceza Dairesi, 2020/3654 E., 2021/8456 K.: Banka kartı bilgilerinin izinsiz ele geçirilmesi halinde, teknik log kayıtlarının suçun sabit görülmesinde belirleyici olduğu kabul edilmiştir.
- Yargıtay 11. Ceza Dairesi, 2021/4571 E., 2022/3342 K.: Sanığın bilgisayarında bulunan zararlı yazılımın sisteme nasıl yüklendiği tespit edilemediği için, mahkûmiyet için yeterli delil bulunmadığına hükmedilmiştir.
Somut Olay Senaryoları
Değerlendirmeyi somutlaştırmak adına, bilişim teknolojileri alanında yetkin bir avukatın fark yarattığı bazı senaryolar aşağıda özetlenmiştir:
Senaryo 1: Bir kamu kurumunun veritabanına yetkisiz erişim sağlanmış, kritik belgeler sızdırılmıştır. Müdafi, log analizleri yoluyla saldırının kurum içinden yapılmadığını, yabancı bir IP havuzundan geldiğini ispatlamış ve müvekkil kurumun çalışanlarının suçlamadan arınmasını sağlamıştır.
Senaryo 2: Bir sosyal medya platformu üzerinden hakaret ve tehdit içeren mesajlar atan hesap, müvekkilin IP adresi ile eşleşmiştir. Avukat, bu IP’nin paylaşımlı bir ağ üzerinden kullanıldığını, suç tarihi ve saatinde müvekkilin internet bağlantısına erişimi olmayan üçüncü kişilerin bulunabileceğini teknik bilirkişi raporuyla ortaya koymuştur.
Senaryo 3: Bir e-ticaret sitesinde kredi kartı dolandırıcılığı yapılmıştır. Avukat, kullanılan zararlı yazılımın “keylogger” tipi olduğunu ve sisteme belirli bir güvenlik açığı üzerinden yüklendiğini ispatlayarak, müvekkilin sistem yöneticisi olarak kusursuz olduğunu ortaya çıkarmıştır.
Senaryo 4: Hakkında NCMEC raporu düzenlenen ve TCK m. 226 uyarınca müstehcenlik suçundan cezalandırılması istenen sanığın kullanmış olduğu IP adresinin NAT IP olduğunun ortaya çıkarılması, sanığın beraatına karar verilmesini sağlamıştır.
Mağdurlar Açısından Avukatın Önemi
Siber suç mağdurları için avukat, yalnızca ceza soruşturmasında değil, zararlarının tazmininde de kritik bir rol üstlenir. Örneğin kişisel verilerin hukuka aykırı olarak ele geçirilmesi hâlinde, avukat hem TCK m. 135 kapsamında ceza davası açılmasını sağlar hem de 6698 sayılı Kanun uyarınca idari para cezası uygulanması için KVKK Kurulu nezdinde başvuru yapar. Ayrıca, mağdurun maddi zararları için hukuk mahkemelerinde tazminat davası da açabilir.
Sanıklar Açısından Avukatın Önemi
Siber suç isnadıyla karşı karşıya kalan sanıklar açısından, teknik bilgiye sahip bir müdafi şu katkıları sağlar:
- Suçla ilişkilendirilen dijital materyallerin sanığa ait olup olmadığını bilirkişi raporlarıyla denetlemek
- Hukuka aykırı delillerin dosyadan çıkarılmasını sağlamak
- Suç vasfının değiştirilmesi veya cezada indirim sağlayacak lehe hükümlerin uygulanması için hukuki argüman geliştirmek
Bu süreçte, teknik ayrıntılarla desteklenmeyen savunmaların başarı şansı düşüktür.
Uluslararası Hukuk Boyutu
Günümüzde birçok siber suç vakası, sınır aşan nitelik taşır. Örneğin, Türkiye’deki bir mağdurun bilgisayarına yapılan saldırının sunucuları ABD’de, zararlı yazılım geliştiricileri ise başka bir ülkede olabilir. Bu durumda, delillerin elde edilmesi ve şüphelilerin iadesi gibi süreçler, hem teknik hem de diplomatik hassasiyet gerektirir. Müdafi, uluslararası hukuk mekanizmalarını kullanarak sürecin etkin yürütülmesini sağlar.
Siber suçlarda avukatın önemi, yalnızca dava sürecinde değil, önleyici hukuk danışmanlığı alanında da kendini gösterir. Bilişim teknolojileri ve ceza hukuku bilgisini bir arada barındıran avukatlar, dijital delillerin hukuka uygun şekilde elde edilmesini, doğru yorumlanmasını ve etkin biçimde kullanılmasını sağlar. Hem mağdurlar hem de sanıklar için, bu tür davalarda uzman müdafi ile çalışmak, adil yargılanma hakkının teminatıdır.
Not: Bu makale genel bilgi amacı taşır. Somut olaylar için, bilişim hukuku alanında uzmanlaşmış bir ceza avukatından hukuki destek almanız tavsiye edilir.
