4857 sayılı İş Kanunu çerçevesinde belirli şartlar altında işine son verilen ya da kendi rızası ile işini sonlandıran işçiye, işe başladığı tarihten, işin sonlandığı tarihe kadar olan süreçte her geçen tam yıl için işveren tarafından ödenen 1 aylık giydirilmiş brüt maaşı kıdem tazminatı olarak isimlendirilmektedir.
İşçiler çalıştıkları her yıl için 1 maaş kıdem tazminatı almaya hak kazanacaktır. İşçiler aynı kurumu bağlı farklı işyerlerinde çalışıyor olsalar da bu şart geçerli olmaktadır. İşçiler kendi istekleri ile istifa ederlerse yalnızca belli şartlar altında kıdem tazminatı alabilirler. Kesinlikle kıdem tazminatı alınamayacağı düşüncesi doğru değildir.
Unutulmamalıdır ki işçi ve işveren arasında hazırlanmış olan iş sözleşmesinin sonlandırılması ile gündeme gelen kıdem tazminatı, işçinin işverene olan bağlılığı sebebiyle ödenene bir yıpranma tazminatıdır. Belirli istifa şartları altında ödenmesinin sebebi de budur.
Kıdem Tazminatı Almaya Hak Kazanmak İçin Ne Yapılmalı?
Kıdem tazminatı alabilmek için ilk olarak 4857 sayısı İş Kanunu’na göre işçi statüsünde bulunmak gereklidir. Kanunda belirtilen kapsamın dışında kalan kişilerin kıdem tazminatı talep etmesi mümkün olmaz. Özel şirketlerde çalışan işçilerin çok büyük bir kısmı bu kanun kapsamında kendisine yer bulacaktır.
Tazminatın alınabilmesi için en az 1 yıl çalışılıyor olması gerekmektedir. Yıllık olarak hesaplanan bir miktar olduğundan yarım yıllık kıdem tazminatı almak gibi bir durum söz konusu olmaz. 1 yıl boyunca aralıksız olarak çalışılması durumunda kıdem tazminatı alınabilecektir.
İşçi ve işveren arasında yapılan sözleşmeler İş Kanunu’nda belirtilen sebeplerden dolayı sonlandırılmışsa kıdem tazminatı almaya hak kazanılır. Kıdem tazminatının hangi sebeplerle istifa edildiğinde alınabileceği açık bir şekilde dile getirilmiştir.
Kıdem Tazminatı Hakkında Merak Edilenler
İş Sözleşmesinin Geçerli Nedenle Feshi Hangi Durumlarda Söz Konusudur?
İşveren tarafından yapılan ve İş Kanunu Madde 25’in dışında kalan durumların tamamında kıdem tazminatı ödenmektedir. Bu madde işçinin işini kötüye kullanması ya da kendisinin işten çıkarılması adına bilerek ve isteyerek işini aksatmasını kapsamaktadır. Bu durumların dışındaki işten çıkarmalarda kıdem tazminatı alınabilir.
İşçilerin sözleşmeleri feshederek istifa ettiklerinde;
- Maaşlarını düzenli bir şekilde alamaması,
- Fazla mesai yapmasına rağmen bunun ücretlerini eksik alması ya da hiç alamaması,
- İşyerinde hakaret ya da sözlü tacize uğraması,
- İşyerinde cinsel tacize uğraması,
- İşyerinin iş güvenliğini tahsis etmemesi ve işçinin sağlığını tehlikeye atması, gibi durumlar söz konusu ise kıdem tazminatı alınabilir.
Kadın işçilerin evlilik sebebiyle iş sözleşmelerini feshetmesi durumunda da kıdem tazminatı verilmektedir. Kadının eşinin yanına, farklı bir şehre gidiyor olmasına gerek olmaz. Evlilik hayatına geçişte işinin düzenli bir hayat için ona engel olacağını belirterek kadınlar kıdem tazminatı alabilirler.
Erkek işçiler evlilik sebebi ile istifa edip kıdem tazminatı alamazlar. Ancak askerlik sebebiyle işten ayrılmaları durumunda kıdem tazminatı almaya hak kazanacaklardır. Askerlik mecburi bir görev olduğundan tazminatların ödenmesi gerekli görülür.
İşçinin emekli olması, yaşlılığı sebebiyle işine devam edememesi ya da malullük aylığı sebebiyle işten çıkması da kıdem tazminatı almaya hak kazanması anlamına gelmektedir. İşçilerin vefat etmesi durumunda da kıdem tazminatı ödenir ve miras hakkı olan kişiler bu bedeli teslim alırlar.
Kıdem Tazminatı Nasıl Hesaplanır?
Kıdem tazminatında kişinin giydirilmiş brüt ücreti üzerinden hesap yapılır. Çalışılmış olan her yıl için 1 aylık giydirilmiş brüt ücret hesaba katılacak ve toplam kıdem tazminatı hesaplanacaktır. Eğer işçinin giydirilmiş brüt maaşı 2020 senesinde 6.730,15 TL üzerindeyse kıdem tazminatında bu değer hesaba katılır. Bu miktar kıdem tazminatı tavan ücretidir ve bunun üzerinde bir değer hesaplanamaz.