Cinsel suçlar, Türk Ceza Kanunu’nda bireyin cinsel dokunulmazlığını ve beden güvenliğini korumaya yönelik en önemli düzenlemelerden birini oluşturur. Bu suç tipleri, yalnızca hukuki bir değerlendirme meselesi değildir; toplumsal değerler, psikolojik süreçler, mağdurun korunması, delil toplama teknikleri ve sanık haklarının güvence altına alınması gibi çok yönlü bir yapıya sahiptir. Dolayısıyla cinsel suçlara ilişkin yargılama süreci, sıradan ceza davalarına göre çok daha hassas, teknik ve disiplinler arası bilgi gerektiren bir süreci barındırır.
Bu makalede TCK m. 102 (Cinsel Saldırı), m. 103 (Çocukların Cinsel İstismarı), m. 104 (Reşit Olmayanla Cinsel İlişki) ve m. 105 (Cinsel Taciz) hükümleri ayrı ayrı, kapsamlı ve uygulamaya dönük bir bakış açısıyla ele alınacaktır. Her bir suç tipi; tanım, korunan hukuki değer, tipiklik unsurları, nitelikli hâller, ceza aralıkları, soruşturma ve kovuşturma süreçleri temelinde detaylı şekilde incelenecektir.
Bununla birlikte, bu suçlarda delil değerlendirmesi sıradan bir “oldu–olmadı” tartışmasından ibaret değildir. Özellikle mağdur beyanının değerlendirilmesi, adli tıp raporları, dijital deliller, kamera kayıtları, iletişim geçmişi, sosyal çevre ilişkileri ve olayın psikolojik boyutu büyük önem taşır. Mağdurun korunması gerekliliği ile sanığın masumiyet karinesinin dengelenmesi, bu suçlarda savunma ve yargılama tekniğinin en kritik aşamasını oluşturur.
Yazının amacı; sanık, mağdur, aile, avukat ve hukuk öğrencileri açısından belirsiz görünen noktaları sistematik biçimde açıklığa kavuşturmaktır. Özellikle uygulamada sıklıkla karıştırılan;
- Cinsel saldırı ile cinsel taciz arasındaki temas farkı,
- Reşit olmayanla cinsel ilişki ile çocukların cinsel istismarı ayrımı,
- Rıza beyanının hangi koşullarda hukuken geçerli olduğu,
- Çocuğun beyanının hangi usulle alınması gerektiği,
- Dijital delillerin nasıl toplanıp korunacağı
gibi kritik noktalar makalede geniş şekilde ele alınmaktadır.
Bu nedenle bu çalışma yalnızca teorik bir mevzuat aktarımı değildir. Aynı zamanda uygulamada savunmanın nasıl kurulacağına ilişkin teknik öneriler, ceza avukatının hangi aşamalarda hangi delili nasıl kullanması gerektiği ve mahkemenin değerlendirme kriterleri de ayrıntılı olarak açıklanmıştır.
Makalenin tamamını okuduğunuzda, hem ceza hukukunun temel yaklaşımını hem de cinsel suç dosyalarında delil, ispat ve savunma dinamiklerini çok daha net bir şekilde görebileceksiniz.
1) TCK m.102 – Cinsel Saldırı Suçu
1.1. Korunan Hukuki Değer ve Suçun Yapısı
Türk Ceza Kanununun 102. maddesinde düzenlenen cinsel saldırı suçu, bir kimsenin vücut dokunulmazlığının cinsel davranışlarla ihlalidir. Uygulamada iki eksen belirleyicidir: sarkıntılık düzeyi (temas hafif, süre-klasman kısa) ve organ veya sair cisim sokma (nitelikli cinsel saldırı). Eşe karşı işlenmesi şikâyete bağlıdır; diğer nitelikli hâller cezayı artırır.
1.2. Tipiklik Unsurları
- Fail: Herkes olabilir.
- Mağdur: Cinsel özgürlüğü ihlal edilen kişi (cinsiyet gözetilmeksizin).
- Hareket: Cinsel amaç taşıyan, bedene yönelik temaslı davranışlar (okşama, öpme, sıkıştırma, sürtünme vb.); nitelikli hâlde organ/cisim sokma.
- Hukuka aykırılık: Rızanın yokluğu (rıza varsa tipiklik oluşmaz; ancak rıza kapsamı/sürekliliği her olayda ayrı ispatlanır).
- Manevi unsur: Kasten; olası kast, özellikle sarhoşluk/uyku/şaka savunmalarında tartışma konusudur.
1.3. Nitelikli Hâller ve Cezalar
Mevzuatta temel ve nitelikli hâller farklı ceza aralıklarına tabidir: sarkıntılık düzeyi, basit cinsel saldırı ve organ/cisim sokma ayrımı ile bazı artırım sebepleri (silah, birden fazla kişi, kamu görevinin kötüye kullanılması, beden/ruh sağlığının bozulması vb.). Özet tablo aşağıdadır.
| Tipik Fiil | Temel Ceza Çerçevesi | Not |
|---|---|---|
| Sarkıntılık düzeyi | 2–5 yıl | Temas var; yoğunluğu ve süresi düşük |
| Basit cinsel saldırı | 5–10 yıl | Temas, rıza dışı; organ/cisim sokma yok |
| Nitelikli (organ/cisim sokma) | 7–15 yıl ve üzeri | Nitelikli artırım sebepleri ayrıca uygulanır |
| Eşe karşı işlenmesi | Şikâyete bağlı | Takip şikâyete tabidir |
1.4. Suça Teşebbüs, İştirak ve İçtima
- Teşebbüs: Tamamlanmamış temaslarda (engel, kaçma, müdahale) teşebbüs tartışması; sarkıntılık/organ sokma ayrımı teşebbüs sınırlarını etkiler.
- İştirak: Birden fazla failin birlikte hareketi artırım sebebi olabilir; yardım–azmettirme ayrımı önemlidir.
- İçtima: Yaralama/tehdit/şantaj gibi fiillerle birleştiğinde fikri içtima ve zincirleme suç tartışılır; her fiilin bağımsız tipiklik şartları test edilir.
1.5. İspat ve Delil Stratejisi
- Mağdur beyanı: Tutarlılık, ayrıntı düzeyi, yaşamın olağan akışına uygunluk ve destekleyici yan deliller aranır. Travmatik hafızanın özellikleri, ifade zamanlaması ve değişimleri bilimsel yöntemle analiz edilmelidir (psikolojik görüşme usulü, adli tıp bulguları, dijital izler).
- Tıbbi deliller: Travma izleri, biyolojik materyaller, muayene zamanlaması (gecikme gerekçesi), toksikoloji.
- Dijital ve çevresel deliller: HTS, GPS, CCTV, kart geçiş logları; mesaj ve DM içerikleri; mekânsal “olabilirlik testi”.
1.6. Sanık ve Müdafi Açısından Savunma
- Rıza savunması: Rızanın olay anına dair olduğunun somutlaştırılması; önceki ilişkinin otomatik rıza sayılmadığı vurgulanmalı. Mesaj trafiği, ön iletişim, planlama kayıtları incelenir.
- Tipikliğin yanlış vasıflandırılması: Temassız fiilin m.102’ye çekilmesi; aleniyet iddialarında m.225 ile ayrım. Delil bağlamı titizlikle kurulmalı.
- Olasılık ve zaman-mekân testi: Kamera, erişim kartları, tanık görüş hattı/mesafe/ışık koşulları; tutarlılık çözümlemesi.
- Dijital delil güvenliği: İmaj alma, hash, zincir-of-custody; manipülasyon iddiasına karşı bağımsız bilirkişi.
2) TCK m.103 – Çocukların Cinsel İstismarı Suçu
2.1. Kavram ve Kapsam
“Çocuk”, TCK m.6 uyarınca 18 yaşını doldurmamış kişidir. Çocukların cinsel istismarı; cinsel davranışların çocuklara yöneltilmesi (temaslı) ve rızayı geçersiz kılan durumlar (özellikle 15 yaş altı) bakımından ağır şekilde yaptırıma bağlanır. Uygulamada sarkıntılık düzeyi, istismar ve organ/cisim sokma ayrımı, yaş grupları ile nitelikli hâller (yakın hısımlık, eğitim/öğretim ilişkisi, kamu görevi, birden çok fail vb.) ceza belirlemede esastır.
2.2. Unsurlar
- Mağdur: 18 yaş altı; 15 yaş altı yönünden rıza hukuken yoktur.
- Hareket: Cinsel amaçlı temas eylemleri (sarkıntılık/istismar); organ veya cisim sokma ağır nitelikli hâl.
- Manevi unsur: Kasten; çocuğun algı gücü, failin bilme–isteme alanı değerlendirilir.
2.3. Ceza Çerçevesi
Madde metninde sarkıntılık–istismar ayrımı ve 12 yaş altı yönünden asgari sınırların yükselmesi gözetilir. Özet tablo:
| Durum | Temel Ceza Çerçevesi | Not |
|---|---|---|
| Sarkıntılık düzeyi | 3–8 yıl | 12 yaş altı için alt sınır yükselir |
| İstismar | 8–15 yıl | 12 yaş altı için ≥10 yıl alt sınır |
| Organ/cisim sokma | ≥16 yıl | Nitelikli hâller ayrıca arttırır |
2.4. Soruşturma Usulü ve Çocuğun Korunması
- Uzman eşliğinde ifade: Görüşmenin tek seferde, kayıt altına ve yönlendirici soru yasağına uygun yapılması gerekir; görüşme raporları metodolojik olarak incelenmelidir.
- Ruh sağlığının bozulması: Ağırlaştırıcı sonuç–tazminat boyutu; multidisipliner rapor (psikiyatri/psikoloji/psikometri) gerektirir.
- Dijital deliller: Fail–mağdur iletişimi, sosyal medya kayıtları, konum verileri; çocuk pornografisi şüphesi varsa ayrıca TCK m.226 uyarınca müstehcenlik suçu oluşacaktır.
2.5. Savunma Stratejileri
- Telkin/yönlendirme iddiası: Görüşme dinamikleri, soru formu, görüşmecinin uzmanlığı ve oturum sayısı incelenmeli; bilimsel literatürle uyum denetlenmeli.
- Zaman–mekân imkânsızlığı: HTS–CCTV–GPS eşleştirmeleri; aile içi husumet/menfaat çatışması olasılıkları.
- Nitelikli hâllerin ispatı: Hısımlık/veli–öğretmen/koruma ilişkisi gibi bağların belgeye dayanması sağlanmalı.
3) TCK m.104 – Reşit Olmayanla Cinsel İlişki Suçu
3.1. Ayrımın Mantığı
Türk Ceza Kanunun 104. maddesinde düzenlenen Reşit Olmayanla Cinsel İlişki Suçu, 15–18 yaş aralığındaki çocukla cebir, tehdit, hile olmaksızın rızaya dayalı cinsel ilişki durumunu düzenler. Bu hâl cinsel suçlarda bir istisna olarak şikâyete bağlıdır. Mağdur ile fail arasında evlenme yasağı bulunması gibi durumlarda şikâyet aranmaz ve ceza belirgin şekilde artar.
3.2. Unsurlar
- Mağdur: 15 yaşını doldurmuş, 18 yaşını doldurmamış çocuk.
- Hareket: Cinsel ilişki (temasın vasıflandırılması m.102’den farklıdır; ilişki düzeyi aranır).
- Hukuka aykırılık: Cebir–tehdit–hile olmaksızın; aksi hâlde tipiklik m.103’e kayar.
3.3. Ceza Çerçevesi
| Durum | Temel Ceza Çerçevesi | Not |
|---|---|---|
| Rızaya dayalı ilişki (15–18) | 2–5 yıl | Şikâyete bağlı kovuşturma |
| Evlenme yasağı bulunan kişi tarafından | 10–15 yıl | Şikâyet aranmaksızın |
3.4. Uygulamada İnce Çizgiler
- Rıza–istismar sınırı: 15 yaş altı çocukta rıza hukuken yok; 15–18 arası rızanın varlığı, koşulları ve sürekliliği somut delillerle test edilir.
- Şikâyetin geri alınması: Aile baskısı/çevre etkisi ihtimalleri irade araştırmasını gerektirebilir.
- Delil yapısı: Mesajlaşma geçmişi, birlikte planlanan buluşma/konum kayıtları; görüntü ve fotoğrafların hukuka uygun elde edilmesi şarttır.
3.5. Savunma Stratejileri
- Rızanın somutlaştırılması: Olay öncesi/olay anı iletişim kayıtları; süreklilik ve gönüllülük.
- Tip yanlışlaması: Suç tipinin TCK m.103 ile karıştırılmasını engellemek için hile/tehdit/cebir iddialarının somut delille ispatını sıkı denetlemek.
- Şikâyete bağlılık rejimi: Usul, süre ve geri alma beyanlarının baskı/yanıltma içermediğinin araştırılması.
4) TCK m.105 – Cinsel Taciz Suçu
4.1. Kavramsal Çerçeve
Cinsel taciz, bedensel temas olmaksızın cinsel amaçla rahatsız etme davranışlarını kapsar: söz, görüntü, yazı, ısrarlı mesaj/arama, işyeri/okul hiyerarşisinin kötüye kullanılması gibi. Bu suçun, 765 sayılı önceki TCK’da ayrı bir tip olarak düzenlenmediği; yeni TCK ile bağımsız bir suç hâline geldiği doktrinde ayrıntılı biçimde incelenmiştir.
4.2. Unsurlar
- Hareket: Cinsel amaçlı rahatsız edici davranış (mesaj, söz, görüntü, dijital paylaşım).
- Temas yokluğu: Temas mevcutsa değerlendirme m.102 yönüne kayabilir.
- Şikâyete bağlılık: Temel hâl bakımından şikâyet aranır.
4.3. Ceza Çerçevesi ve Nitelikli Hâller
Temel hâlde hapis veya adlî para cezası; çocuğa karşı işlenmesi ve iş/okul/hizmet/akrabalık ilişkilerinin sağladığı nüfuzun kötüye kullanılması gibi nitelikli hâllerde yaptırım ağırlaşır; bazı sonuçlar (işi bırakma, okuldan ayrılma vb.) alt sınırları etkileyebilir.
| Durum | Temel Ceza Çerçevesi | Not |
|---|---|---|
| Temel hâl | 3 ay–2 yıl veya adlî para cezası | Şikâyete bağlı |
| Çocuğa karşı işlenmesi | 6 ay–3 yıl | Koruma üstün |
| İş/okul/hizmet/hiyerarşi, aile ilişkisi kötüye kullanma | Artırım | Somut bağ zorunlu |
| Mağdurun iş/okul/ailesinden ayrılması | Alt sınır yükselmesi | Sonuçla nedensellik şart |
4.4. Dijital Taciz ve Deliller
- Mesaj trafiği ve içerik: Tek seferlik müstehcen içerik vs. ısrar ve sistematiklik ayrımı; ekran görüntülerinin doğrulanması.
- Kimlik tespiti: Sahte hesap/numara; IP, cihaz eşlemesi; iki faktörlü doğrulama izleri.
- Bağlam analizi: Flört geçmişi/karşılıklı yazışma, “latife” savunusunu dışlamak için üslup–sıklık–zamanlama değerlendirmesi.
4.5. Savunma Stratejileri
- İki yönlü iletişim argümanı: Mağdurun cevapları/katılımı rıza şüphesi doğurabilir; ancak rıza ile rahatsızlık ayrımı netleştirilmeli.
- Kimlik ve illiyet: Hesabın sanığa aidiyeti; cihaz–SIM–IP eşleşmesi; “başkasının kullandığı cihaz” savunusunda kullanım zamanları-yer kaydı.
- İş/okul nüfuzunun kötüye kullanılması: Somut hiyerarşik bağ, talimat–ödül/ceza mekanizmaları, yazışmalar ve tanıklarla ispatlanmalı.
5) Cinsel Suçlar Arası Ayrım Kriterleri (Hızlı Rehber)
- Temas şartı: Temas yoksa m.105; temas varsa m.102 veya m.103 (çocuk) gündemdedir.
- Yaş: 15 yaş altı çocukta rıza yok → m.103; 15–18 yaş rızaya dayalı ilişki → m.104; rızasız temas → m.103.
- İlişkinin düzeyi: “Cinsel ilişki” düzeyi varsa m.104 (15–18 rızalı); temas düzeyinde kalıyorsa m.102.
- Nitelikli hâller: Hısımlık, öğretmen/veli, birden çok fail, silah, kamu görevi, beden/ruh sağlığının bozulması; ceza belirlemede kritik.
6) Cinsel Suçlarda Soruşturma–Kovuşturma Yol Haritası
- Şikâyet/ihbar – m.104 ve m.105 temel hâllerde şikâyet rejimi.
- Uzman eşliğinde ifade – özellikle m.103 dosyalarında tek sefer, kayıt ve yöntem şartı.
- Tıbbi muayene – zamanlamanın kanıt değeri; gecikmenin gerekçelendirilmesi.
- Dijital materyal – cihaz imajı, hash ve zincir-of-custody; platform log kayıtları.
- Ön değerlendirme – tipiklik, nitelikli hâl, içtima, teşebbüs–tamamlanma ayrımı.
- Duruşma – çapraz sorgu teknikleri, tanık güvenilirliği, alternatif senaryo testi.
7) Uygulamada Sık Hatalar ve Düzeltme Önerileri
- Yanlış tip ataması: Temassız fiilin m.102’ye yazılması; m.103 ile m.104 sınırının gözden kaçması.
- Delil toplama kusurları: Sağlık raporunun gecikmesi; DNA/toksikoloji örneklerinin alınmaması; dijital delilin hash’siz toplanması.
- Yönlendirmeli çocuk ifadesi: Soru formunun standarda aykırılığı; çok sayıda tekrar oturumu.
- Nitelikli hâl ispatı eksikliği: Hısımlık/öğretmenlik/kamu görevi bağlarının belgeye bağlanmaması.
8) Savunma İçin Pratik Şablonlar
8.1. Rıza Değerlendirme Matrisi (m.102–m.104)
- Ön tarihçe: Flört/ilişki geçmişi, mesaj kayıtları, karşılıklı içerik.
- Olay anı: Mekân–zaman eşleştirmesi, kamera/HTS/konum verisi.
- Sonrası: Davranış kalıpları, tıbbi başvuru zamanlaması, üçüncü kişilere anlatım.
8.2. Dijital Delil Hijyeni Kontrol Listesi
- Cihaz imajı ve hash; zincir-of-custody.
- Platform logları, meta veriler, zaman damgaları.
- Manipülasyon iddialarına karşı bağımsız bilirkişi.
8.3. Çocuk Görüşmesi Usul Kontrolü (m.103)
- Uzman profili ve yöntem; yönlendirici soru yasağı.
- Tek seans prensibi ve kayıt; raporların psikometrik dayanağı.
- Ruh sağlığı değerlendirmesinde nedensellik ve yöntem şeffaflığı.
9) Cinsel Suçların Cezaları – Toplu Karşılaştırma Tablosu
| Madde | Kısa Tanım | Temel Ceza Çerçevesi | Özellik |
|---|---|---|---|
| m.102 | Cinsel saldırı (temaslı) | Sarkıntılık 2–5; basit 5–10; nitelikli 7–15+ | Eşe karşı şikâyete bağlı |
| m.103 | Çocukların cinsel istismarı | Sarkıntılık 3–8; istismar 8–15; organ/cisim ≥16 | 12 yaş altı alt sınırlar yükselir |
| m.104 | Reşit olmayanla cinsel ilişki | 2–5; evlenme yasağı hâlinde 10–15 | Temel hâl şikâyete bağlı |
| m.105 | Cinsel taciz (temassız) | 3 ay–2 yıl veya adlî para; çocuğa 6 ay–3 yıl | İş/okul/hizmet/akrabalık nitelikli artırım |
Cinsel suçlar başlığı altında yer alan TCK m.102, m.103, m.104 ve m.105, birbirine yakın görünen olguları farklı korunan değerler ve tipiklik ölçütleriyle düzenler. Uygulamada başarı, doğru madde tespiti, rızanın bilimsel analizi, dijital/tıbbi delilin usulüne uygun toplanması ve çocuk adalet ilkelerine uyum ile mümkündür. Savunma stratejisi; tipiklik ayrımları, nitelikli hâllerin somut ispatı, içtima–teşebbüs–iştirak şemalarının netleştirilmesi ve delil hijyeni üzerine kurulmalıdır.
Av. Ramazan Sertan Safsöz
