Yurt dışında yaşayan Türk vatandaşlarının (Bir başka ifadeyle, gurbetçilerin) Türkiye’de emeklilik hakkı, 3201 sayılı Kanun ile düzenlenmiştir. Bu çalışma, Kanun’un 1. ve 4. maddeleri çerçevesinde borçlanma kapsamını, borçlanma tutarının hesaplanmasını ve emeklilik sürecini hukuki açıdan incelemektedir. Amacı, yurt dışındaki sürelerin Türkiye’de sosyal güvenlik kapsamında nasıl değerlendirildiğini ve uygulamada dikkat edilmesi gereken hususları açıklamaktır.
Globalleşen işgücü piyasası ve yurtdışında çalışma eğilimleri, Türkiye’de sosyal güvenlik haklarının yurtdışında geçen sürelerle ilişkilendirilmesini gerekli kılmıştır. 3201 sayılı “Yurt Dışında Bulunan Türk Vatandaşlarının Yurt Dışında Geçen Sürelerinin Sosyal Güvenlikleri Bakımından Değerlendirilmesi Hakkında Kanun”, bu ihtiyacı hukuki bir çerçeveye oturtarak, Türk vatandaşlarının yurt dışı çalışma veya ev kadını olarak geçen sürelerini Türkiye’de borçlanabilmelerine olanak sağlamaktadır.
Hukuki Dayanak
1. Madde – Borçlanma Kapsamındaki Süreler
Kanun’un 1. maddesi, borçlanılabilecek süreleri şu şekilde belirler:
“Türk vatandaşları ile doğumla Türk vatandaşı olup da çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybedenlerin on sekiz yaşını doldurduktan sonra Türk vatandaşı olarak yurt dışında geçen ve belgelendirilen sigortalılık süreleri ve bu süreleri arasında veya sonunda her birinde bir yıla kadar olan işsizlik süreleri ile yurt dışında ev kadını olarak geçen süreleri, bu Kanunda belirtilen sosyal güvenlik kuruluşlarına prim ödenmemiş olması ve istekleri hâlinde, bu Kanun hükümlerine göre sosyal güvenlikleri bakımından değerlendirilir.”
Bu madde ile, yurtdışında geçirilen çalışma veya ev kadını sürelerinin Türkiye’de sosyal güvenlik kapsamında değerlendirilebilmesi hukuken mümkün hale gelmiştir.
4. Madde – Borçlanma Tutarının Hesaplanması
Borçlanma sürecinde ödenecek tutarın nasıl hesaplanacağını düzenleyen madde 4’e göre:
“Borçlanılacak her bir gün için tahakkuk ettirilecek borç tutarı, başvuru tarihindeki 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 82 nci maddesinde belirtilen prime esas asgari ve azamî günlük kazanç arasında seçilecek günlük kazancın %45’idir.”
Bu düzenleme, borçlanma maliyetinin şeffaf ve belirlenebilir olmasını sağlamaktadır.
Borçlanma Usulü ve Başvuru Süreci
Yurt dışında yaşayan Türk vatandaşları borçlanma talebini SGK il müdürlükleri veya Türkiye Cumhuriyeti Konsoloslukları aracılığıyla yapabilirler. Borçlanma için:
- Türk vatandaşı olmak,
- Yurt dışında geçen süreleri resmi belgelerle kanıtlamak,
- Yazılı talepte bulunmak,
- Borçlanma tutarını ödemek gerekmektedir.
Borçlanma tamamlandıktan sonra, prim gün sayısı ve yaş şartları sağlandığında, emeklilik başvurusu yapılabilir ve aylık bağlanabilir.
Uygulamada Dikkat Edilecek Hususlar
- Borçlanma sürecinde belgelerin doğruluğu ve yasal geçerliliği önemlidir.
- Türkiye’de elde edilecek emeklilik hakkının vergisel ve sosyal güvenlik yükümlülükleri dikkate alınmalıdır.
- Başvuruların SGK ve ilgili konsolosluk kanalları üzerinden yapılması, hukuki ihtilaf riskini azaltır.
Profesyonel Hukuki Destek Önerisi
Yurt dışında bulunan Türk vatandaşlarının Türkiye’de emeklilik hakkı, uygulamada bazı teknik ve hukuki ayrıntılar içermektedir. Özellikle:
- Borçlanılacak sürenin belirlenmesi,
- Sosyal güvenlik statüsünün tespiti (SSK, Bağ-Kur veya Emekli Sandığı),
- Borçlanma tutarının doğru hesaplanması,
- Yurt dışındaki çalışma veya ikamet durumunun emeklilik haklarına etkisi gibi konular uzmanlık gerektirmektedir.
Bu nedenle, sürecin eksiksiz ve hukuka uygun yürütülmesi için Sosyal Güvenlik Hukuku alanında deneyimli bir avukattan veya yetkin bir hukuk danışmanından profesyonel destek alınması tavsiye edilmektedir. Böylece hak kaybı riski azaltılır ve başvuru süreci sorunsuz tamamlanır.
Av. Gizem ARAL SAFSÖZ
Ziyaretçi Yorumları
Bir Yorum Yazın
