TCK m. 132 Haberleşmenin Gizliliğini İhlal

1. Haberleşme Özgürlüğü ve Anayasal Koruma

Anayasa m. 22: “Herkes, haberleşme hürriyetine sahiptir. Haberleşmenin gizliliği esastır.”

Bu hüküm doğrultusunda devletin yalnızca doğrudan müdahalelere değil, üçüncü kişiler tarafından yapılan ihlallere karşı da bireyleri koruma yükümlülüğü bulunmaktadır. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 8. maddesi ve İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi’nin 12. maddesi de benzer şekilde özel hayatın ve haberleşmenin gizliliğini teminat altına alır.

2. TCK m. 132 – Haberleşmenin Gizliliğini İhlal Suçunun Kapsamı

TCK m. 132 – (1) Kişiler arasındaki haberleşmenin gizliliğini ihlal eden kimseye 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası verilir. (2) Tarafı olmadığı bir haberleşmenin içeriğini ifşa eden kişi 2 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. (3) Kendisinin tarafı olduğu bir haberleşmenin içeriğini diğer tarafın rızası olmaksızın alenen ifşa eden kişi 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

Bu madde kapsamında üç ayrı suç tipi düzenlenmiştir:

• İzinsiz dinleme veya kaydetme: Taraflar arasında gerçekleşen haberleşmenin gizliliğine yönelik müdahale.
• Tarafı olunmayan haberleşmenin ifşası: 3. kişilere ait mesaj, konuşma veya e-posta içeriklerinin açıklanması.
• Kendi haberleşmesinin ifşası: Karşı tarafın rızası olmadan yapılan açıklamalar da suç teşkil eder.

3. Haberleşmenin Gizliliğini İhlal Suçunun Unsurları

3.1. Maddi Unsur

Suçun konusu bireyler arasındaki gizli iletişimdir. İletişimin gerçekleşmiş olması ve gizlilik taşıması gerekmektedir. Müdahale; dinleme, kayda alma, üçüncü kişilere iletme gibi şekillerde olabilir.

3.2. Manevi Unsur

Suç, genel kastla işlenebilir. Failin fiilinin haberleşmenin gizliliğini ihlal ettiğini bilerek hareket etmesi yeterlidir. Özel kast aranmaz.

3.3. Hukuka Aykırılık

Rıza, meşru savunma, haber verme hakkı gibi nedenler hukuka uygunluk sebebi oluşturabilir. Ancak bu durumlar sınırlı şekilde uygulanmalıdır. Özellikle adli dinleme (CMK m. 135) dışında kalan dinlemeler kural olarak hukuka aykırıdır.

4. Nitelikli Haller ve Cezanın Artırılması

• Kamu görevlisinin suçu işlemesi (TCK m. 137/1-a): Görevin sağladığı yetki kötüye kullanılmışsa ceza artırılır.
• Meslek kolaylığından yararlanma (TCK m. 137/1-b): Avukat, doktor, gazeteci gibi meslek mensuplarının eylemi ağır cezaya tabidir.
• Haberleşme içeriğinin kayda alınması: İhlalin yanında bir de kayıt varsa ceza daha da artar.

5. Özel Görünüş Şekilleri

• Teşebbüs: Haberleşmeyi kaydetmeye yönelik hazırlık, cihaz kurma gibi fiiller teşebbüs kapsamında değerlendirilebilir.
• İştirak: Birden fazla kişinin planlı hareket etmesi suçun iştirakle işlendiğini gösterir.
• İçtima: Eğer ihlal edilen haberleşme özel hayat bilgileri içeriyorsa TCK m. 134 ile birlikte uygulanabilir. Ayrıca kişisel verilerin kaydedilmesi söz konusuysa m. 135 ve 136 ile içtima da mümkündür.

6. Diğer Suçlarla Karşılaştırma

6.1. TCK m. 134 – Özel Hayatın Gizliliğini İhlal

Bu suç, kişinin görüntülerinin veya özel yaşam alanlarının gizlice kaydedilmesi ya da yayılması ile ilgilidir. Oysa m. 132, haberleşme yani iletişim içeriğine yöneliktir. Örneğin bir ev içi kamerayla çekilen görüntülerin ifşası m. 134 kapsamında değerlendirilirken, telefon konuşmalarının dinlenmesi m. 132’ye girer.

6.2. TCK m. 135 – Kişisel Verilerin Kaydedilmesi

Veri sistematik biçimde depolanıyorsa bu suç oluşur. Oysa haberleşme gizliliği suçu genellikle anlık iletişimi hedef alır. Dolayısıyla bir mesajın ekran görüntüsünü almak m. 132 kapsamında, tüm mesaj geçmişini arşivlemek ise m. 135 kapsamında değerlendirilir.

6.3. TCK m. 136 – Verilerin Hukuka Aykırı Olarak Verilmesi

Ele geçirilen haberleşme içeriğinin üçüncü kişilere verilmesi durumunda hem m. 132 hem de m. 136 birlikte uygulanabilir. Bu durumda suçlar içtima edebilir ve cezalar ayrı ayrı verilir.

6.4. TCK m. 226 – Müstehcenlik

Müstehcen içerik taşıyan bir mesajın paylaşımı hem haberleşmenin ihlali hem de kamu düzenini bozucu nitelikte olması nedeniyle m. 226 kapsamında da cezalandırılabilir.

7. Uygulamada Whatsapp Delilleri ve Ceza Hukuku

Günümüzde cep telefonları bireylerin neredeyse tüm özel yaşamını taşıyan araçlara dönüşmüştür. Özellikle WhatsApp gibi mesajlaşma uygulamaları üzerinden yürütülen yazışmalar, ceza yargılamalarında delil olarak öne sürülmekte; ancak bu tür delillerin hukuka uygunluğu sıkça tartışma konusu olmaktadır.

Ceza muhakemesi hukukunda delilin hukuka uygun yollarla elde edilmesi temel ilkedir. Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 206. maddesine göre, “hukuka aykırı olarak elde edilen deliller reddedilir”. Bu ilkeye göre, bireylerin özel haberleşmeleri rızaları olmadan elde edilirse, bu kayıtlar hem TCK m. 132 kapsamında suç teşkil eder hem de hükme esas alınamaz.

7.1. Boşanma Davalarında Eşler Arası Whatsapp Yazışmaları

Boşanma davalarında, eşlerin birbirlerinin telefonlarından elde ettikleri Whatsapp mesajlarının mahkemeye sunulması yaygındır. Ancak Yargıtay 12. Ceza Dairesi’nin 2021/3733 E. ve 2021/10547 K. sayılı kararında belirtildiği gibi, “eşinin rızası olmadan, şifresi kırılarak girilen WhatsApp hesabından elde edilen mesajların, haberleşmenin gizliliğini ihlal suçu oluşturduğu ve bu delillerin ceza yargılamasında kullanılamayacağı” hükme bağlanmıştır. Davaya bakan İzmir boşanma avukatı bu riski her zaman dikkate almalıdır.

Bununla birlikte, tarafın kendi telefonunda bulunan ve kendisine gelen mesajları sunması durumunda, bu içeriklerin hukuka uygun delil sayılması mümkündür. Burada dikkat edilmesi gereken husus, bu yazışmaların karşı tarafın rızası olmadan üçüncü kişilerle paylaşılması hâlinde TCK m. 132/3 hükmünün uygulanabileceğidir.

7.2. Üçüncü Kişilerden Elde Edilen Yazışmalar

Whatsapp kayıtlarının üçüncü kişilerce paylaşılması da sık karşılaşılan bir durumdur. Örneğin bir kişi, başka iki kişi arasında geçen mesajlaşmaları ekran görüntüsü alarak paylaşırsa; eğer bu yazışmanın tarafı değilse, TCK m. 132/2 kapsamında “tarafı olmadığı haberleşmeyi ifşa” suçu oluşur. Yargıtay 12. CD, 2019/1983 E., 2019/7225 K. sayılı kararında bu husus açıkça ifade edilmiştir.

7.3. Şirket İçi Yazışmaların Delil Olarak Kullanımı

İşverenlerin, çalışanlarının iş yerinde yaptıkları Whatsapp yazışmalarına erişip bunları delil olarak kullanması da tartışmalıdır. Bu durum, haberleşme özgürlüğü ile işverenin denetim hakkı arasında hassas bir denge kurulmasını gerektirir. Eğer işveren, çalışanların yazışmalarına rızaları dışında ve özel alanlarına müdahale ederek erişirse, bu eylem hem hukuka aykırı delil niteliğindedir hem de TCK m. 132 kapsamında haberleşmenin gizliliğini ihlal suçu oluşturabilir. Ancak, iş yeri hattı veya cihazı üzerinden yapılan yazışmalar ve bu yazışmaların işyeri politikalarına açıkça aykırılık içermesi durumunda farklı yorumlar da mümkündür.

7.4. Ceza Yargılamasında Delil Niteliği

CMK m. 217’ye göre, hâkim kararını sadece huzurunda tartışılan delillere dayandırabilir. Ancak bu delillerin hukuka uygun olması gerekir. WhatsApp yazışmaları, eğer tarafların rızası ile alınmışsa veya resmi bilirkişi marifetiyle tespit edilmişse delil olabilir. Buna karşılık, gizlice alınan mesajlar, ekran kayıtları veya konuşma geçmişleri çoğu zaman hem delil yasaklılığı hem de ceza sorumluluğu doğurur.

7.5. Uygulamada Sık Karşılaşılan Hatalar

• Şifre kırarak mesaj okuma: Eşin veya kişinin telefonuna gizlice girilmesi, hem cezai hem hukuki sorun yaratır.
• Ekran görüntüsü paylaşma: Karşı tarafın rızası olmadan alınan mesaj görüntülerinin üçüncü kişilerle paylaşılması suçtur.
• Tek taraflı sunum: Sadece kendi yazdıklarını değil, karşı tarafın yanıtlarını da içeren belgelerin sunulması gerektiği hâkimlerce aranır.
• Bilgisayar üzerinden alınan veriler: PC’den WhatsApp Web yoluyla alınan kayıtlar da aynı şekilde değerlendirilir; rıza olmadan elde edilmesi suç teşkil eder.

7.6. Hukuka Uygun Delil Nasıl Olur?

Ceza yargılamasında WhatsApp delillerinin geçerli olabilmesi için:

• Tarafın kendi cihazında bulunan mesajları mahkemeye sunması,
• Rızaya dayalı şekilde elde edilmesi,
• Adli makamlarca alınmış karar doğrultusunda tespit yapılması (örneğin CMK m. 134’e göre bilirkişi incelemesi),
• İlgili kişinin açık onayına dayanması

gibi şartlar gereklidir.

7.7. Hukuki Tavsiyeler

Avukatlar ve taraflar, ceza veya boşanma davalarında delil sunarken şu hususlara dikkat etmelidir:

• Haberleşme içeriklerini sunmadan önce rıza veya yasal karar olup olmadığını kontrol etmelidirler.
• Ceza davasına konu edilebilecek bir ihlal riski varsa, delilin sunulması hukuki sorumluluk doğurabilir.
• Mahkemeye sunulacak verilerin ekran görüntüsü veya dijital çıktı şeklinde değil, gerektiğinde uzman bilirkişi tarafından alınmış teknik raporlarla sunulması tercih edilmelidir.

8. Haberleşmenin Gizliliğini İhlal Suçunda Görevli Mahkeme

CMK m. 12: “Asliye ceza mahkemesi, kanunen aksine hüküm bulunmadıkça görevlidir.”

TCK m. 139: “Bu suçun soruşturulması ve kovuşturulması şikâyete bağlıdır.”

Şikâyet süresi altı aydır ve bu süre fiilin ve failin öğrenildiği tarihten itibaren işlemeye başlar.

9. Haberleşmenin Gizliliğini İhlal Suçunun Cezaları

10. Haberleşmenin Gizliliğini İhlal Suçuna İlişkin Yargıtay Kararları

• Yargıtay 12. CD, 2021/3733 E., 2021/10547 K.: Sanığın eşine ait mesajları izinsiz okuyup paylaşması suç sayılmıştır.
• Yargıtay 4. CD, 2020/3142 E., 2020/7895 K.: Kendi mesajlarını diğer tarafın rızası olmadan ifşa eden sanık cezalandırılmıştır.
• Yargıtay 18. CD, 2018/14691 E., 2019/9634 K.: Personel arasında geçen konuşmaların gizlice kaydı suç kabul edilmiştir.
• Yargıtay 12. CD, 2019/1983 E., 2019/7225 K.: Whatsapp ekran görüntülerinin izinsiz paylaşımı suç oluşturur.
• Yargıtay 4. CD, 2017/1023 E., 2018/1649 K.: Telefon görüşmesinin gizlice kaydı nedeniyle ceza verilmiştir.
• Yargıtay 12. CD, 2020/4532 E., 2020/11214 K.: Tanık tarafından gizlice alınan ses kaydı geçerli delil sayılmamıştır.
• Yargıtay 18. CD, 2016/13197 E., 2017/13982 K.: Görüntülü konuşmanın kaydı da haberleşme gizliliğini ihlal eder.
• Yargıtay 12. CD, 2022/2178 E., 2022/9366 K.: E-posta yazışmalarının okunması ve kaydı suçtur.
• Yargıtay 4. CD, 2019/3375 E., 2020/8794 K.: Mesajların sosyal medyada paylaşılması suça vücut verir.
• Yargıtay 12. CD, 2018/10543 E., 2019/8752 K.: Kendi gelen mesajlarını izinsiz şekilde üçüncü kişilerle paylaşan fail cezalandırılmıştır.

Tck M. 132 Haberleşmenin Gizliliğini İhlal Suçu

Haberleşmenin gizliliğini ihlal suçu, bireysel mahremiyetin korunmasında temel rol oynar. Özellikle dijital çağda delil niteliği taşıyan iletişim içeriklerinin paylaşımı ve kullanımı konusunda bireylerin ve avukatların son derece dikkatli olması gerekir. Avukatların, delil toplama sürecinde hukuka uygunluk denetimini sıkı yapmaları, müvekkillerini şikâyet süresi ve cezai riskler konusunda bilgilendirmeleri gerekir. Ayrıca suçun diğer suç tipleriyle olan sınırlarının doğru belirlenmesi, adil bir yargılama süreci için vazgeçilmezdir.