Hakaret Suçuna Dair Merak Edilen Tüm Bilgiler

Hakaret Suçu (TCK m. 125) Nedir?

5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nda düzenlenen hakaret suçu, bireylerin toplum içindeki onur, şeref ve saygınlıklarını koruma amacı taşır. Kanun’un 125. maddesi, bir kişiye şeref, saygınlık ve onurunu zedeleyecek somut bir fiil veya olgu isnat eden ya da söven kişiye üç aydan iki yıla kadar hapis cezası veya adli para cezası öngörür.

Hakaret suçu, yalnızca sözle değil; yazı, resim, hareket ve sosyal medya paylaşımları gibi farklı yollarla da işlenebilir. Uygulamada sık rastlanan bu suç tipi, özellikle dijital çağda artış göstermektedir.

Hakaret Suçunun Temel Unsurları

• Mağdurun belirli olması: Hakaret edilen kişi açık biçimde tanımlanabilmelidir.
• Onur ve saygınlığa saldırı kastı: Eylem, toplumsal itibarı zedeleme amacı taşımalıdır.
• Kasıt: Fail, bu suçu bilerek ve isteyerek işler. Taksirle işlenmesi mümkün değildir.

Basit nezaket eksikliği veya kaba sözler, bu suçu oluşturmaz. Ancak alenen yapılan saldırılar, daha ağır yaptırımlara neden olabilir.

Hakaretin İşlenme Yolları

Bu suç çok çeşitli yollarla işlenebilir. Aşağıdaki durumlar örnek niteliğindedir:

• Yüz yüze sarf edilen hakaret içerikli sözler,
• Yazılı metin, sosyal medya paylaşımı veya yorumlar,
• Hakaret anlamı taşıyan işaret veya mimikler,
• Görsel ve semboller yoluyla yapılan kişisel saldırılar.

Özellikle sosyal medya platformlarında yapılan yorumlar, hakaret suçuna ilişkin davalarda delil olarak kabul edilir.

Hakaret Suçu Şikâyete Bağlı mı?

Suçun basit hali, şikâyete bağlıdır. Mağdur, hakareti ve faili öğrendikten sonra 6 ay içinde Cumhuriyet Başsavcılığı’na başvurmalıdır. Bu sürenin geçmesi hâlinde dava açılması mümkün olmaz.

Ancak bazı durumlar bu kuralın dışındadır. Örneğin suç, bir kamu görevlisine görevinden dolayı yönelmişse; savcılık re’sen soruşturma başlatır. Bu durum, şikâyet şartını ortadan kaldırır.

Hakaret Suçunun Nitelikli Hâlleri

Türk Ceza Kanunu, bazı durumları nitelikli hal</strong olarak kabul eder. Bu haller şunlardır:

• Kamu görevlisine görevinden dolayı hakaret edilmesi,
• Kişinin dini, felsefi, siyasi veya sosyal kanaatleri nedeniyle hedef alınması,
• Dini değerlerin aşağılanması suretiyle hakarette bulunulması.

Bu durumlarda fail, en az bir yıl hapis cezası</strong ile cezalandırılır. Ayrıca şikâyet aranmadan savcılık doğrudan dava açabilir.

Uzlaşma Süreci Uygulanabilir mi?

Hakaret suçu, uzlaştırma kapsamında yer alır. Ancak bu süreç yalnızca soruşturma aşamasında devreye girer. Mahkeme safhasına geçildikten sonra uzlaşma mümkün değildir.

Tarafların uzlaşabilmesi için savcılık dosyayı uzlaştırma bürosuna gönderir. Atanan uzlaştırmacı, taraflar arasında anlaşma zemini olup olmadığını değerlendirir. Uzlaşma sağlanırsa dava açılmaz; sağlanamazsa iddianame hazırlanır ve yargılama başlar.

Karşılıklı Hakaret Durumları

Taraflar birbirine hakaret ettiğinde, bu durum cezada indirime yol açabilir. Mahkeme, hakaretin ağırlığına ve karşılıklı olup olmadığına göre cezanın üçte birine kadar indirilmesine karar verebilir. Bazı durumlarda ise hiç ceza vermemeyi de tercih edebilir.

Ancak hakaretin seviyesi farklıysa, mahkeme daha ağır hakaret eden tarafa daha yüksek ceza uygulayabilir. Orantısızlık dikkate alınır.

Yargıtay Uygulamaları

Yargıtay 18. Ceza Dairesi, E. 2020/1536, K. 2021/4574: Sanığın kamu görevlisine “yalancı, satılmışsın” demesi, görevle bağlantılı hakaret olarak değerlendirilmiştir. Ceza artırılarak hüküm verilmiştir.

Yargıtay 4. Ceza Dairesi, E. 2022/8041, K. 2023/1102: Sosyal medyada “şerefsizsin” ifadesini kullanan sanık, hakaret suçundan mahkûm olmuştur. Mahkeme, söz konusu paylaşımı delil olarak kabul etmiştir.

Zamanaşımı ve Şikâyet Süreleri

Hakaret suçlarında ceza davası açılabilmesi için:

• Basit halde: Şikâyet süresi 6 ay, dava zamanaşımı 8 yıldır.
• Nitelikli halde: Şikâyet aranmaz, doğrudan dava açılabilir.

Sonuç ve Değerlendirme

Hakaret suçu, kişilik haklarını ve sosyal itibarı korumaya yönelik önemli bir ceza normudur. Suçun basit hali uzlaşmaya açıkken, nitelikli hallerde savcılık doğrudan işlem başlatır. Günümüzde sosyal medya ortamlarında işlenen hakaretler, delil niteliği taşımakta ve sıklıkla yargıya taşınmaktadır.

Mahkemeler, olayın bağlamını, ifadelerin ağırlığını ve tarafların tutumunu dikkate alarak cezayı belirler. Bu nedenle her hakaret olayı özgün şekilde analiz edilmeli, gereksiz genellemelerden kaçınılmalıdır.