Evlenmemiş Çiftlerin Hakları ve Evlilik Dışı Çocuğun Hukuki Durumu
Türk Medeni Kanunu, evliliğin yalnızca resmi nikâh ile kurulabileceğini açık şekilde belirtir. Bu nedenle, resmi nikâh olmadan kurulan birliktelikler, evlilik olarak değerlendirilmez. Dini nikâhla veya birlikte yaşam yoluyla süren ilişkilerde taraflar, evlilik kurumunun sağladığı hak ve yükümlülüklerden faydalanamaz.
Son yıllarda evlenmeden birlikte yaşamayı tercih eden çiftlerin sayısında artış görülürken, bu ilişkilerden doğan çocukların hukuki durumu da ayrı bir öneme kavuşmuştur. Bu makalede, evlilik dışı ilişkilerin hukuki sonuçları, imam nikâhlı birlikteliklerde hak arama imkânı ve evlilik dışı çocukların statüsü detaylı biçimde ele alınacaktır.
Resmi Nikâhın Yokluğunda Hukuki Haklar Kaybolur
4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu’na göre, evlilik bağı yalnızca resmi nikâh akdiyle kurulabilir. İmam nikâhı ya da geleneksel birliktelikler, medeni hukuk açısından herhangi bir hak doğurmaz. Bu nedenle:
- Taraflar birbirlerinden nafaka talep edemez.
- Maddi ve manevi tazminat isteme hakkı doğmaz.
- Boşanma ya da mal paylaşımı gibi talepler ileri sürülemez.
İmam nikâhı, dini inanç gereği tercih edilebilir ve saygı duyulmalıdır. Ancak bu bağlamda hukuk sistemini yok saymak, kadın ve çocukların korunmasız kalmasına yol açar.
Evlilik Dışı Doğan Çocukların Hukuki Statüsü
Resmi nikâh olmaksızın dünyaya gelen çocuklar, hukuk sisteminde “evlilik dışı çocuk” olarak tanımlanır. Ancak bu tanım bir dışlama ifadesi değildir. Aksine, çocuklar eşit haklara sahiptir. Evlilik dışı doğan çocuklar için öncelikle soybağı kurulması gerekir. Bu da üç farklı şekilde sağlanır:
- Tanıma: Babanın resmi beyanıyla çocukla arasında soybağı kurulması.
- Babalık davası: Anne veya çocuk tarafından açılır; mahkeme kararı ile babalık tespit edilir.
- Evlenme: Anne ve baba sonradan evlenirse çocuk evlilik içinde doğmuş sayılır.
Soybağı Kurulmadan Baba Hakkında İşlem Yapılamaz
Evlilik dışı çocuğun babasıyla arasında soybağı kurulmadan, çocuk baba yönünden miras, nafaka, velayet veya malvarlığı gibi haklara sahip olamaz. Tanıma işlemi, noter huzurunda beyanla ya da mahkemeye başvuru yoluyla yapılabilir. Soybağı kurulduktan sonra çocuk, baba hanesine işlenir.
Tanıma İşleminin İptali Mümkün müdür?
Evet. Tanıma işlemi, hata, hile, tehdit veya irade bozukluğu gibi nedenlerle iptal edilebilir. Tanımanın iptali davası, anne ve çocuğa karşı açılır. Bu dava, tanımayı öğrenmeden itibaren 1 yıl içinde ve her hâlükârda tanımadan sonra 5 yıl içinde açılmalıdır.
Evlilik Dışı Çocuk İçin Nafaka Talep Edilebilir mi?
Soybağı kurulduktan sonra çocuk, evlilik içi çocuklarla aynı haklara sahip olur. Baba, çocuk için nafaka ödeme yükümlülüğü altına girer. Bu nafaka şunları içerir:
- İştirak nafakası: Babanın, çocuğun eğitim, sağlık ve temel ihtiyaçlarını karşılaması amacıyla ödediği düzenli aylık paradır.
- Yoksulluk nafakası: Anne, doğum sonrası çalışma hayatından uzak kaldıysa, özel durumlarda bu nafaka talep edebilir.
Baba Velayet Talep Edebilir mi?
Mahkeme, velayeti çocuğun üstün yararına göre değerlendirir. Baba, soybağı kurulduktan sonra velayeti almak için velayet davası açabilir. Velayet, çocuğun gelişimi açısından en uygun tarafa verilir. Mahkeme, hem annenin hem babanın sosyal ve ekonomik durumunu inceler.
İmam Nikâhlı Kadın Tazminat veya Nafaka Talep Edebilir mi?
Resmi nikâh olmadan birlikte yaşayan kadın, hukuken eş statüsünde sayılmaz. Bu nedenle boşanma sonucu doğacak haklar (nafaka, maddi/manevi tazminat, mal paylaşımı) talep edilemez. Ancak bazı istisnalar mevcuttur:
- Manevi tazminat: Borçlar Kanunu hükümlerine göre, ağır bir kişilik hakkı ihlali varsa kadın, genel hükümlere dayanarak manevi tazminat davası açabilir.
- Fiili evlilik nedeniyle doğan zararlar: Kadının uzun süreli emek harcadığı birliktelik sonrasında uğradığı mağduriyet, haksız fiil hükümleri kapsamında değerlendirilir.
Yine de bu tazminat türleri, boşanmaya dayalı haklarla karıştırılmamalıdır. Uygulamada bu tür davalar oldukça nadiren kabul görür ve ciddi delil gerektirir.
Sonuç
Resmi nikâh, bireylere yalnızca sosyal statü kazandırmaz; aynı zamanda malvarlığı, nafaka, velayet ve miras gibi hayati konularda güvence sağlar. İmam nikâhı, bireyin dini inancına göre geçerli olabilir, ancak hukuk sistemi içerisinde tek başına yeterli değildir.
Bu nedenle evlilik dışı çocukların hak kaybı yaşamaması için soybağı kurulmalı, evlenmemiş çiftler ise ilişkilerinin getirdiği yükümlülükleri ve sınırlamaları doğru analiz etmelidir. Hukuki hakların korunması için uzman bir aile hukuku avukatı ile görüşmek en doğru yol olacaktır.
