Karşılıksız Çek Suçu ve İcra Ceza Mahkemelerinde Yargılama Süreci

1. Karşılıksız Çek Suçunun Hukuki Dayanağı

Yeni Çek Kanunu ile birlikte, çek defteri kullanımı artık yalnızca ticari işlemlerde bir ödeme aracı değil; aynı zamanda cezai sorumluluk doğuran bir taahhüt haline gelmiştir. 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu ve 5941 sayılı Çek Kanunu hükümleri gereğince, karşılıksız çek keşide etmek suç haline getirilmiştir.

TCK ile Bağlantısı

Her ne kadar suç tipleri TCK’da değil, Çek Kanunu’nda düzenlenmiş olsa da, bu suçun yargılaması ceza muhakemesi kuralları çerçevesinde, fakat daha basit usulle yürütülmektedir.

2. Karşılıksız Çek Suçunun Şartları

Bir çekin karşılıksız sayılabilmesi için:

• Çekin bankaya ibraz edilmesi gerekir.

• Banka, çek bedelini kısmen ya da tamamen ödeyemezse, bunu gösteren karşılıksızdır kaşesi basılmalıdır.

• Lehtar, çekin arkasına “ödeme yapılmadı” şerhini düşmelidir.

• Şikâyet süresi, ibraz tarihinden itibaren 3 ay ve her hâlükârda çek düzenleme tarihinden itibaren 1 yıl içerisinde işletilmelidir.

3. Cezai Yaptırımlar ve Tayzik Hapsi

Karşılıksız çek düzenleyen kişi hakkında, İcra Ceza Mahkemesi nezdinde dava açılır. Burada uygulanacak yaptırım, her ne kadar adli para cezası adı altında verilse de; ödenmediği takdirde doğrudan hapis cezasına dönüşmektedir.

Bu ceza uygulaması, halk arasında “tayzik hapsi” olarak bilinse de teknik olarak:

• Adli para cezası verilir.

• Bu ceza ödenmezse, her 20 TL için 1 gün esas alınarak doğrudan hapis cezasına çevrilir.

4. Şikâyetten Vazgeçme ve Borcun Ödenmesi

Yargılama sürecinde borçlunun borcunu tamamen ödemesi, cezai sorumluluğu sona erdirir. Ancak dikkat edilmesi gereken husus, ödeme işleminin mahkûmiyet kararı kesinleşmeden önce yapılması gerektiğidir. Aksi hâlde, borçlu aynı çek bedelini hem ceza yönünden hem icra yönünden iki kez ödeme riskiyle karşılaşabilir.

5. Kararın Kesinleşmesini Erteleme Yolları

Borçlunun cezai sorumluluktan kurtulmak amacıyla borcu ödeyene kadar süre kazanmak istemesi oldukça yaygındır. Bu durumda hukuki olarak başvurulabilecek yollar şunlardır:

• İstinaf (Bölge Adliye Mahkemesi)

• Temyiz (Yargıtay)

Bu kanun yolları sayesinde kararın kesinleşmesi geciktirilir ve sanık, ödeme için zaman kazanır. Sürelere riayet edilerek yapılan başvuru, aynı zamanda yasal hakkın kullanımı olarak değerlendirilir.

6. Uygulama Örneği – İstinaf Dilekçesi

Aşağıda, karşılıksız çek nedeniyle hüküm giyen bir sanık adına istinaf yoluna başvurulması amacıyla düzenlenmiş örnek dilekçeye yer verilmiştir:

İZMİR BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ CEZA DAİRESİ BAŞKANLIĞINA

Gönderilmek Üzere
KARŞIYAKA 4. İCRA CEZA MAHKEMESİ SAYIN HÂKİMLİĞİNE

Dosya No: 2017/6598 E. – 2018/6693 K.

İSTİNAFA BAŞVURAN SANIK:
Alya DEMİRCİLER (TCKN: 693451032697)
Beyazevler Mah. 254/2 Sk. No: 14 Karşıyaka / İzmir

MÜDAFİİ:
Av. Ramazan Sertan SAFSÖZ

KONU:
İzmir 4. İcra Ceza Mahkemesi’nin 16.07.2018 tarihli mahkûmiyet kararına karşı istinaf başvurumuzun sunulmasıdır.

AÇIKLAMALAR:
Mahkemece verilen karar usul ve yasaya aykırıdır. Şöyle ki;

• Sanığın savunması alınmamış,

• Tebligatlar usulüne uygun yapılsa da, müvekkilin sağlık durumu nedeniyle evraklardan haberdar olması mümkün olmamıştır.
  Bu durum, savunma hakkının ihlali anlamına gelmekte ve adil yargılanma ilkesine aykırılık teşkil etmektedir.

SONUÇ VE İSTEM:
Yukarıda arz ve izah edilen nedenlerle, İzmir 4. İcra Ceza Mahkemesi’nin … sayılı kararının bozulmasına; mümkün olmaması halinde kararın kaldırılarak müvekkilin beraatine karar verilmesini arz ve talep ederiz.

02.08.2018

Sanık Müdafii
Av. Ramazan Sertan SAFSÖZ
(e-imzalıdır)

7. Sonuç ve Değerlendirme

Karşılıksız çek keşide etmek, yalnızca borç doğuran bir işlem değil, aynı zamanda cezai yaptırıma bağlanmış bir suç tipidir. Ancak suçun manevi unsuru dikkate alındığında, borcun ödenmesi suretiyle ceza davasının düşmesi gibi bir çıkış yolu da vardır. Bu nedenle çek düzenleyen kişilerin haklarını bilmeleri, sürelere dikkat etmeleri ve gerekirse kanun yollarına zamanında başvurmaları büyük önem taşır.