Gelişen iletişim teknolojileriyle birlikte bireylerin özel yaşam alanları daha kolay ihlal edilebilir hale gelmiştir. Türk Ceza Kanunu, özel hayatın gizliliğini korumaya yönelik TCK m. 134 ile bu alanı güvence altına alır. Bu yazıda, özel hayatın gizliliğini ihlal suçunun tanımı, unsurları, nitelikli halleri, cezaları ve uygulamaya ilişkin içtihatlar ayrıntılı şekilde ele alınacaktır.
1. Suçun Tanımı (TCK m. 134)
TCK m. 134/1: “Kişilerin özel hayatına ilişkin görüntü veya seslerin, rızaları olmaksızın ifşa edilmesi hâlinde, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.”
TCK m. 134/2: “Kişilerin haberleşme içerikleri hukuka aykırı olarak ifşa edilirse, faile iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası verilir. Suçun basın ve yayın yoluyla işlenmesi hâlinde ceza yarı oranında artırılır.”
Bu düzenleme, bireyin mahremiyetinin ihlal edilmesini cezalandırmakla kalmaz, aynı zamanda bu ihlalin yayılmasını önlemeyi amaçlar.
2. Suçun Unsurları
- Mağdur: Herkes olabilir, ancak hukuki kişiliği haiz olmalıdır.
- Fail: Herkes olabilir. Özel bir nitelik aranmaz.
- Failin fiili: Ses, görüntü veya haberleşme içeriklerinin hukuka aykırı şekilde ifşası.
- Hukuka aykırılık: Mağdurun açık rızasının bulunmaması esastır.
3. Nitelikli Haller
Suçun basın yayın yoluyla işlenmesi (TCK 134/2), nitelikli haldir ve ceza artırılır. Yine suçun kamu görevlisi tarafından görevi nedeniyle işlenmesi halinde TCK m. 137 kapsamında nitelikli hal hükümleri uygulanır.
Örnek:
Bir öğretmenin, öğrencisinin özel görüntülerini WhatsApp grubunda paylaşması hem özel hayatın gizliliğini ihlal hem de kamu görevlisi sıfatıyla nitelikli hal oluşturur.
4. TCK m. 134 Özel Hayatın Gizliliğini İhlal Suçunun Cezası
| Fiil | Hapis Cezası | Artırım Nedeni |
|---|---|---|
| Görüntü/seslerin ifşası (TCK 134/1) | 1 yıl – 3 yıl | Yok |
| Haberleşme içeriğinin ifşası (TCK 134/2) | 2 yıl – 5 yıl | Basın-yayın ile işlenirse +1/2 |
5. Özel Hayatın Gizliliğini İhlal Suçunda Görevli ve Yetkili Mahkeme
Özel Hayatın Gizliliğini ihlal suçunda görevli mahkeme, Asliye Ceza Mahkemesidir. Yetkili Mahkeme ise suçun işlendiği yer mahkemesidir.
CMK m. 12: “Kanunda aksine bir hüküm bulunmadıkça, sulh ceza hâkimliği ve asliye ceza mahkemesi görevli mahkemedir.”
6. Uygulamada Özel Hayatın Gizliliğini İhlal Suçuna ilişkin Yargıtay ve İstinaf Kararları
Yargıtay 12. CD, E. 2021/1326, K. 2022/3945:
Sanık, eski eşinin özel görüntülerini sosyal medyada paylaşmış, mahkemece “özel hayatın gizliliğini ihlal” suçundan 2 yıl 6 ay hapis cezası verilmiştir. Yargıtay cezayı onamış, paylaşımın kamuya açık platformda yapılmasını basit ifşa değil, yayma kastının göstergesi saymıştır.
Yargıtay 4. CD, E. 2019/4506, K. 2020/2002:
Sanık, müştekinin gizli ses kaydını rızası olmadan mahkemeye sunmuştur. Yargıtay, özel hayatın gizliliğini ihlal oluşmadığına, zira yargılama hakkının öncelikli olduğuna hükmetmiştir. Bu karar, savunma hakkının sınırlarını tartışmaya açmıştır.
İzmir BAM 10. CD, E. 2021/1442, K. 2021/1765:
Sanığın eşine ait özel görüntüleri boşanma davasında sunması “delil” amacıyla yapıldığından özel hayatın gizliliğini ihlal suçu oluşmamıştır. Gerekçede “meşru savunma hakkı” vurgulanmıştır.
Yargıtay 12. CD, E. 2020/4123, K. 2021/6172:
Sanık, mağdurun telefonundaki özel mesajları ekran görüntüsü alarak üçüncü kişilerle paylaşmış, Yargıtay “haberleşme içeriğinin ifşası” kapsamında cezalandırılmasını uygun bulmuştur.
Yargıtay 18. CD, E. 2018/9843, K. 2019/7520:
Çalışanına ait ses kaydını işverene sunan kişi, işyeri içi şikâyet gerekçesiyle hareket ettiği için “hukuka uygunluk” tartışması yapılmış; ancak mağdurun rızası olmadığı için ceza onanmıştır.
İstanbul BAM 14. CD, E. 2022/2756, K. 2022/3541:
Whatsapp üzerinden elde edilen özel yazışmaların, ekran görüntüsü alınarak sosyal medya grubuna atılması “ifşa” olarak değerlendirilmiş, failin 2 yıl 3 ay hapis cezası onanmıştır.
Yargıtay 4. CD, E. 2017/10143, K. 2018/6543:
Mağdurun çıplak görüntülerinin basın yoluyla paylaşılması durumunda “cezanın yarı oranında artırılması” gerektiği vurgulanmıştır. Kararda basın hürriyetinin sınırları tartışılmıştır.
İzmir BAM 5. CD, E. 2020/1324, K. 2021/872:
Sanığın gizlice video çektiği ve ifşa ettiği sabit görülmüş; savunmasında “kendi güvenliğini sağlamak için” dediği görülmüş, bu gerekçe hukuka uygunluk nedeni olarak kabul edilmemiştir.
Yargıtay 12. CD, E. 2016/5487, K. 2017/8264:
Sanığın eski sevgilisinin özel fotoğraflarını üçüncü kişilere “tehdit” aracı olarak göndermesi, hem özel hayatın gizliliğini ihlal hem de TCK m. 106 tehdit suçu kapsamında değerlendirilmiştir.
Yargıtay 18. CD, E. 2019/3451, K. 2020/1980:
Sanık, müşterisiyle yaptığı özel konuşmaları ses kaydına alıp sosyal medyada paylaşmış; mağdurun kimliğinin teşhir edilmemesi nedeniyle “cezada indirim” yapılmasına karar verilmiştir.
7. Özel Hayatın Gizliliğini İhlal Suçunun Diğer Suçlarla Karşılaştırması
TCK m. 132 – Haberleşmenin Gizliliğini İhlal
Bu suç, iletişimin gizli tutulması amacına yöneliktir. TCK 134 ise bu iletişim ifşa edildiğinde devreye girer. Her ikisi de mağdurun rızasına dayanır.
TCK m. 136 – Verilerin Hukuka Aykırı Kullanımı
Kişisel verilerin elde edilmesi ve yayılması bu maddeyle cezalandırılır. TCK 134 ise daha çok görüntü/ses veya yazılı içeriklerin yayılmasıyla ilgilidir.
TCK m. 125 – Hakaret Suçu
Özel hayatın gizliliği ihlali, bazen hakaretle birlikte işlenebilir. Ancak bu suçlar farklı maddelerde düzenlenmiş olup birbirini ortadan kaldırmaz.
9. Uygulamada WhatsApp Delilleri ve Ceza Hukuku
Uygulamada özel hayatın gizliliğini ihlal suçlarında en çok karşılaşılan delil türlerinden biri WhatsApp yazışmalarıdır. Kişinin açık rızası olmadan elde edilen yazışmaların ekran görüntüsü alınıp paylaşılması, Yargıtay kararlarında “haberleşme içeriğinin ifşası” olarak değerlendirilir (Yargıtay 12. CD, E. 2020/4123). Ayrıca savunmada “zaten bana yazmıştı” veya “delil olarak sundum” gibi ifadeler, ancak istisnai durumlarda hukuka uygunluk nedeni olabilir.
Delil hukuku açısından ise, bu tür içeriklerin ceza mahkemelerinde kullanımı, CMK m. 206 ve 217 çerçevesinde delil yasaklarına takılabilir. Hukuka aykırı olarak elde edilmiş delillerin hükme esas alınması yasaktır.
Tck M. 134 Özel Hayatın Gizliliğini Ihlal
Özel hayatın gizliliğini ihlal suçu, bireyin mahremiyetini korumaya yönelik son derece önemli bir suç tipidir. Uygulamada teknoloji kullanılarak işlenen bu suçlar artmakta olup, gerek avukatların gerek kamuoyunun bu konuda bilinçli olması elzemdir. Bu yazıda doktrinsel tartışmalara, Yargıtay kararlarına, karşılaştırmalı suç analizlerine yer verilmiş ve uygulamada karşılaşılan örnekler açıklanmıştır.
