Resmi belgede sahtecilik suçu, Türk Ceza Kanunu’nda kamu güvenine karşı işlenen suçlar arasında yer alır. Toplumun belgelerin doğruluğuna olan güveni, hukuk düzeninin temel taşlarından biridir. Bu nedenle, resmi belgeler üzerinde yapılan her türlü sahtecilik eylemi, ciddi bir hukuki yaptırımı beraberinde getirir. Ceza avukatları için bu suç tipi, uygulamada sıklıkla karşılaşılan ve teknik bilgi gerektiren bir alandır.
1. Resmi Belge ve Sahtecilik Davası Nedir?
Türk Ceza Kanunu’nun 204. maddesi şu şekilde düzenlenmiştir:
“Bir resmi belgeyi sahte olarak düzenleyen, gerçek bir resmi belgeyi başkalarını aldatacak şekilde değiştiren veya sahte resmi belgeyi kullanan kişi, üç yıldan sekiz yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.”
Resmi Belge ile Özel Belge Arasındaki Fark
Ceza hukukunda belgeler; resmi belge ve özel belge olarak ikiye ayrılır. Resmi belge, kamu görevlisi tarafından görevi gereği düzenlenen, kamu güvencesi taşıyan belgedir. Örneğin; mahkeme ilamı, tapu senedi, kimlik belgesi ve noter onaylı işlemler resmi belgeye örnek verilebilir. Buna karşılık özel belge, bireylerin kendi aralarında düzenlediği ve resmi makamdan bağımsız belgeleri kapsar. Örneğin; adi yazılı sözleşmeler, özel senetler bu gruba girer. Resmi belgede sahtecilik TCK m. 204’te düzenlenirken, özel belgede sahtecilik TCK m. 207 kapsamında cezalandırılır. Bu ayrım, suçun vasfı ve uygulanacak ceza açısından oldukça önemlidir.
2. Resmi Belgede Sahtecilik Suçunun Unsurları
- Belgenin resmi nitelik taşıması: Kamu görevlisi tarafından düzenlenmiş ve hukuki sonuç doğurabilecek nitelikte olması gerekir.
- Sahtecilik fiili: Belge sahte düzenlenmiş, tahrif edilmiş veya bilinçli şekilde kullanılmış olmalıdır.
- Kast unsuru: Failin aldatma amacıyla hareket etmesi gereklidir.
3. Resmi Belgede Sahtecilik Suçu ve Cezai Yaptırımı
Resmi belgede sahtecilik suçunun cezası aşağıdaki tabloda özetlenmiştir:
| Suç Türü | Hapis Cezası | Ek Bilgi |
|---|---|---|
| Herhangi bir kişi tarafından işlenmesi | 3 yıldan 8 yıla kadar | TCK m. 204/1 |
| Kamu görevlisi tarafından görevi gereği işlenmesi | 3 yıldan 8 yıla kadar + yarı oranında artış | TCK m. 204/2 |
| Sahte resmi belgenin kullanılması | Ayrı suç olarak cezalandırılır | TCK m. 204/3 |
4. Yargıtay Kararları Işığında Değerlendirme
Yargıtay kararları, sahtecilik suçunun uygulamadaki sınırlarını çizmekte ve ceza avukatları için savunma stratejilerinin belirlenmesinde büyük önem taşımaktadır:
- Yargıtay 11. Ceza Dairesi, 2019/1262 E., 2021/3484 K.: Belediye adına düzenlenen sahte ruhsat belgesinin altında taklit imzaların bulunması nedeniyle kamu görevlisi hakkında TCK m. 204 kapsamında verilen mahkûmiyet kararı onanmıştır. Mahkeme, kamu görevlisinin görevi gereği belgeyi düzenlediğini ve bu nedenle cezanın yarı oranında artırılması gerektiğini vurgulamıştır.
- Yargıtay 11. Ceza Dairesi, 2018/6165 E., 2021/2805 K.: E-bildirge sistemine girilerek yapılan işlemin, kamu güvencesi taşımadığı gerekçesiyle resmi belge niteliği taşımadığı değerlendirilmiş ve beraat kararı verilmiştir. Bu karar, her elektronik işlemin resmi belge olarak değerlendirilemeyeceğini göstermesi açısından önemlidir.
- Yargıtay 11. Ceza Dairesi, 2019/887 E., 2021/5243 K.: Sahte bilgilerle SGK’ya sunulan evraklarda sistemin kabul ettiği beyanların belgeye dönüşmesi nedeniyle resmi belge niteliği oluştuğu kabul edilmiştir. Bu nedenle sanığın cezalandırılmasına karar verilmiştir.
- Yargıtay 11. Ceza Dairesi, 2021/519 E., 2023/4534 K.: Sanığın sahte üniversite diplomasını kamu kurumuna ibraz etmesi neticesinde resmi belgede sahtecilik suçunun tüm unsurlarının oluştuğu kabul edilmiş ve mahkûmiyet kararı verilmiştir.
- Yargıtay 11. Ceza Dairesi, 2021/19728 E., 2023/5008 K.: Tahrif edilmiş iş kazası bildirim formunu SGK’ya sunan sanığa 2 yıl 1 ay hapis cezası verilmiştir. Kararda, aldatıcı belgeyi sunmanın kast unsuru bakımından yeterli olduğu ifade edilmiştir.
- Yargıtay 15. Ceza Dairesi, 2017/33169 E., 2021/3763 K.: Tapuda yapılan işlem sırasında sahte tapu belgesi sunulması, hem resmi belgede sahtecilik hem de dolandırıcılık kapsamında değerlendirilmiş ve her iki suçtan ayrı ayrı ceza verilmiştir.
- Yargıtay 11. Ceza Dairesi, 2020/4422 E., 2021/5897 K.: Sahte vekâletname ile işlem yapan bir avukatın mahkûmiyet kararı onanmıştır. Kararda, vekâletnamenin resmi belge niteliğinde olduğu ve üzerinde yapılan sahte imzanın suçun maddi unsurunu oluşturduğu belirtilmiştir.
- Yargıtay 11. Ceza Dairesi, 2021/8723 E., 2022/9083 K.: Sahte olarak düzenlenen mahkeme kararının icra takibine konu edilmesi, resmi belgede sahtecilik suçunun tüm unsurlarını oluşturduğundan dolayı sanık hakkında verilen hapis cezası Yargıtay tarafından onanmıştır.
- Yargıtay 11. Ceza Dairesi, 2020/17412 E., 2021/21934 K.: Kamu kurumu kaşesinin taklit edilerek özel bir belgeye uygulanması suretiyle aldatıcı etki yaratılması sebebiyle resmi belgede sahtecilik suçunun oluştuğuna hükmedilmiştir.
- Yargıtay 11. Ceza Dairesi, 2020/10178 E., 2021/13798 K.: Sahte nüfus cüzdanı kullanarak banka hesabı açan sanığın kastı, belgenin doğrudan bir kamu işlemini doğurduğu gerekçesiyle sabit görülmüş ve mahkûmiyet kararı onanmıştır.
- Ayrıntılı bilgi: Yargıtay Karar Arama
Resmi Belgede Sahtecilik Suçu Ve Cezası
5. Resmi Belgede Sahtecilik Suçunda TCK m. 43 Zincirleme Suç Hükümleri Uygulanabilir mi?
Aynı eylemde resmi belgede sahtecilik suçu birden fazla sahte belge kullanılarak işlenmişse TCK m. 43 uyarınca zincirleme suç hükümleri uygulanır ve ceza artırılır.
6. Ceza Avukatları için Davalarda Savunma Stratejileri
- Belgenin resmi nitelik taşıyıp taşımadığı araştırılmalı ve bu konuda gerekirse teknik bilirkişi raporu alınmalıdır.
- Kast unsurunun bulunup bulunmadığına odaklanılmalı, hata hali veya iyi niyet savunusu geliştirilmelidir.
- Belgenin düzenlenmesiyle kullanılması arasında ayrım yapılmalıdır. Kullanılmamış belgeler açısından daha hafif değerlendirme yapılabilir.
Resmi belgede sahtecilik suçu, ceza hukukunun en teknik ve ciddi suç tiplerinden biridir. Her olay özelinde belge niteliği, failin kastı, belgenin kullanımı ve Yargıtay kararları birlikte değerlendirilmelidir. Ceza avukatları için içtihat takibi ve uygulama bilgisi, başarılı bir savunmanın temel unsurlarındandır.
