Miras hukuku kapsamında mal paylaşımı, ölen kişinin ardından yasal mirasçılar arasında belirli kurallar doğrultusunda gerçekleştirilir. Türk Medeni Kanunu, mirasın nasıl ve kimlere dağıtılacağını açık şekilde düzenlemiştir. Altsoy var olduğunda mirasın yarısı çocuklara geçer. Anne ve babaya ise ayrı ayrı 1/4 oranında pay verilir. Kardeşler mirastan 1/8 oranında pay alır. Ayrıca miras paylaşımında, miras bırakanın evli olup olmadığı da dikkate alınır. Medeni Kanun, kız ve erkek çocuklara eşit miras hakkı tanıyarak toplumsal eşitliği gözetir. Mirasla ilgili anlaşmazlıklar ortaya çıktığında, mahkemeler devreye girerek çözüm sağlar.
Miras Hukukunun Kapsamı
Miras hukuku, ölümle birlikte ortaya çıkan malvarlığı aktarımını ve hak sahipliğini düzenler. Kişi hayattayken miras paylaşımı söz konusu olamaz. Ancak vefat gerçekleştiği anda, tereke adı verilen tüm malvarlığı ve borçlar mirasçılara geçer. Bu noktada, yasal mirasçılar ile atanmış mirasçılar arasında paylaşım başlar. Miras hukuku; kişinin çocuklarını, eşini, anne-babasını ve kardeşlerini kapsayan geniş bir düzenleme alanına sahiptir.
Mirasın varlığı bir hak doğurur. Ölüm gerçekleştiğinde, bu haklar kendiliğinden doğar. Kimin ne kadar pay alacağı, kanun tarafından net şekilde belirlenmiştir. Tereke üzerinde hak iddia eden kişiler, miras paylaşımı sürecinde resmi evraklar ve mirasçılık belgeleriyle haklarını kullanır.
Miras Hukukunda Yasal Emirler Nelerdir?
Türk Medeni Kanunu’nda miras paylaşımına ilişkin belirlenen bazı temel yasal kurallar vardır:
- Mirasın ilk ve en güçlü mirasçıları çocuklardır. Altsoy, mirasın tamamını eşit olarak paylaşır.
- Eğer altsoy yoksa, miras anne ve babaya geçer. Her biri mirasın yarısını alır.
- Anne ve baba da hayatta değilse, büyükanne ve büyükbaba eşit payla mirasa dahil olur.
- Sadece eş hayatta kaldıysa, diğer mirasçıların yokluğunda mirasın tamamı eşe bırakılabilir. Ancak bu kararı mahkeme verir.
Bu düzenlemeler hem adaletin sağlanmasına yardımcı olur hem de taraflar arasında çıkabilecek anlaşmazlıkları önceden engellemeyi amaçlar. Böylece, mirasın dağıtımı sürecinde karmaşaya yol açabilecek yorum farklarının önüne geçilir.
Sağ Kalan Eşin Miras Hakkı
Sağ kalan eş, miras paylaşımında daima mirasçılar arasında yer alır. Ancak alacağı miras payı, diğer mirasçılarla birlikte bulunmasına göre değişir. Örneğin çocuklarla birlikte mirasçıysa, mirasın 1/4’ünü alır. Çocukların eşten veya başka birinden olması bu durumu etkilemez. Önemli olan çocukların varlığıdır.
Eğer altsoy yoksa, sağ kalan eş, miras bırakanın anne ve babasıyla birlikte mirasçı olur. Bu durumda eş, mirasın yarısını alırken; anne ve baba kalan yarıyı paylaşır. Anne ya da baba hayatta değilse, pay doğrudan hayattaki tarafa geçer.
Ne altsoy ne de anne-baba hayatta değilse, eş mirası büyükanneler ve büyükbabalarla paylaşır. Böyle bir durumda eşin payı %75’e çıkar. Büyükanne ve büyükbabanın da hayatta olmaması halinde mirasın tamamı eşe kalır.
Vasiyetname ve Miras Paylaşımı
Vasiyetname, bir kişinin malvarlığını ölümünden sonra nasıl paylaşacağını önceden belirlemesidir. Miras paylaşımı vasiyetnameye göre yapılabilir. Ancak bu durum, yasal mirasçıların saklı paylarını ortadan kaldırmaz. Kanun, çocuklara, eşe ve bazı durumlarda anne babaya belirli oranlarda saklı pay bırakılmasını zorunlu kılar.
Vasiyetname ile bu oranlara müdahale edildiğinde, mağdur olan mirasçı mahkemeye başvurarak tenkis davası açabilir. Tenkis davası, vasiyetle saklı payın ihlal edildiği durumlarda uygulanır. Mahkeme, davacının haklarını korumak amacıyla vasiyetin ilgili bölümünü geçersiz sayabilir. Böylece yasal miras dengesi yeniden sağlanır.
Özellikle mal kaçırma amacıyla yapılan vasiyetler, mahkemeler tarafından sıkı şekilde denetlenir. Bu nedenle, vasiyetname hazırlanırken yasal sınırlamalara dikkat edilmelidir. Uzman bir avukattan alınacak danışmanlık, olası hukuki uyuşmazlıkların önüne geçer.
Miras Uyuşmazlıklarında Ne Yapılmalı?
Miras paylaşımı sırasında anlaşmazlık yaşanması halinde, mirasçılar mahkemeye başvurarak hakkını arayabilir. Bu durumda miras davası açılır. Mahkeme, tereke tespiti yapar, mirasçıları belirler ve yasal oranlara göre paylaşımı düzenler.
Vasiyetin saklı payı ihlal etmesi, mirasçılardan birinin mal kaçırması, mal beyanının eksik yapılması gibi nedenlerle dava süreci uzayabilir. Bu sebeple miras hukukuna hâkim bir miras avukatı ile çalışmak sürecin hızlanmasını sağlar. Avukat, delil toplama, tereke yönetimi ve tenkis davası gibi konularda doğru yönlendirme yapar.
Sonuç
Miras hukuku, ölüm sonrasında malvarlığının adil biçimde paylaşımını sağlar. Sağ kalan eşin konumu, çocukların varlığı, diğer mirasçıların durumu ve varsa vasiyetname bu paylaşımı doğrudan etkiler. Yasal saklı paylar, her durumda korunur. Paylaşımda yaşanabilecek sorunlar mahkeme kararıyla çözümlenir. Bu nedenle mirasla ilgili her aşamada uzman bir avukatla çalışmak, hak kaybını önlemek açısından son derece önemlidir.
