Aile konutu şerhi davasında yetkili mahkeme Aile Mahkemeleri’dir. Aile konutu, evlilik boyunca eşlerin birlikte yaşadığı yer olarak tanımlanır. Yazlık, dağ evi gibi dönemsel ikamet edilen yerler aile konutu sayılmaz. Aile konutu şerhi, eşlerden birinin diğerine sormadan evin üçüncü kişilere devrini ya da temlikini engellemek amacıyla konulur. Tapuya aile konutu şerhi işlendiğinde, taşınmaz ister eşlerden birine, ister her ikisine ait olsun, satış veya ipotek gibi tasarruf işlemleri eş rızası olmadan gerçekleştirilemez.
Aile Konutu Şerhi Nasıl Koydurulur?
Aile konutu şerhi, boşanma öncesinde ya da sonrasında, aile konutu olarak kullanılan taşınmazın tek başına tasarruf edilmesini önlemek amacıyla koydurulur. Aile konutu şerhi koydurmak için tapuya başvuru yeterlidir; dava açılmasına gerek olmayabilir.
Tapu sicilinde malik olmayan eş, tapu müdürlüğüne başvurarak şerh işlemini başlatabilir. Başvuruyu eşlerden biri ya da her ikisi yapabilir. Ancak konutun aile konutu olup olmadığı konusunda eşler arasında çekişme varsa, Aile Mahkemesi’ne dilekçe ile başvurarak dava açılması gerekir.
Aile Konutu Şerhi Koydurmak İçin Gerekli Belgeler
Tapuya başvuruda aşağıdaki belgeler ibraz edilmelidir:
- Muhtarlıktan alınacak aile konutu olduğuna dair belge,
- Vukuatlı aile nüfus kayıt örneği (nüfus müdürlüğünden),
- Nüfus cüzdanı fotokopisi,
- Aile konutu şerhi talebini içeren dilekçe.
Aile Konutu Şerhi Davası Nerede Açılır?
Eğer taraflar arasında konutun aile konutu olup olmadığı hususunda ihtilaf varsa, aile konutu şerhi davası açılması gerekir. Bu durumda görevli mahkeme Aile Mahkemesi’dir. Dava açmak için ilgili mahkemeye dilekçe ve kimlik belgesi ile başvuru yapılması yeterlidir.
Aile Konutu Şerhi Davası Dilekçesi Nasıl Olmalıdır?
Aile konutu şerhi davası açmak isteyen kişi bir dilekçe hazırlamalıdır. Bu dilekçede şu bilgiler yer almalıdır:
- T.C. kimlik numarası,
- İkametgâh adresi,
- Şerhi koydurmak isteyen eşin adı ve soyadı,
- Konu başlığı ve açıklayıcı bilgi,
- Açık ve usule uygun şekilde yazılmış talepler.
Dilekçe, bir avukat aracılığıyla hazırlanması hâlinde usule ve kanuna uygunluk açısından daha güçlü olacaktır.
Aile Konutu Şerhi Olan Eve Haciz Gelir mi?
Aile konutu, Türk Medeni Kanunu’na göre eş rızası olmadan tasarruf edilemeyecek taşınmaz niteliğindedir. Tapu aile konutu olarak şerh edilmişse, satış, ipotek gibi işlemler için diğer eşin yazılı rızası şarttır.
Bununla birlikte, aile konutu şerhi bulunması, taşınmazın haczedilemeyeceği anlamına gelmez. İcra ve İflas Kanunu uyarınca, mülkiyet sahibi eşin borçlarından dolayı aile konutunun haczi mümkündür. Medeni Kanun m. 194, yalnızca taşınmaz üzerindeki tasarruf işlemlerinin eş rızasıyla yapılması gerektiğini belirtir; hacze karşı koruma sağlamaz.
Hacizden Koruma Sınırları
İcra ve İflas Kanunu’nun 82. maddesi uyarınca, “borçlunun haline münasip evi” haczedilemez. Ancak bu koruma görecelidir. Evin değeri yüksekse ve borçlunun haline uygun bir başka ev alınabilecekse, taşınmazın satışı yapılabilir. Hacizden korunmak için tek başına aile konutu şerhi yeterli değildir.
İstisna olarak, borcun aile konutu edinimi sırasında doğması (örneğin ev kredisi) hâlinde, şerh bulunsa dahi haciz işlemleri yapılabilir. Bu nedenle, alacak türü, borcun sebebi ve şerh tarihi gibi unsurlar her somut olay özelinde değerlendirilmelidir.
Aile konutu şerhi, eşin bilgisi dışında taşınmazın devredilmesini önlemek amacıyla tapuya konulan önemli bir güvencedir. Tapu müdürlüğüne doğrudan başvuruyla ya da çekişmeli hâllerde Aile Mahkemesi nezdinde dava açılarak şerh konulabilir. Ancak bu şerh, mutlak bir haciz engeli oluşturmaz. Haciz işlemleri, borçlu eşin durumu ve borcun niteliğine göre değişkenlik gösterir. Uygulamada hak kaybı yaşanmaması için sürecin bir aile hukuku avukatı tarafından yürütülmesi tavsiye edilir.
